مواضع (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مواضع:
(عَن مَّوَاضِعِهِ) مواضع: جمع
«موضع» (اسم مكان) به معنى «مكان قرار گرفتن چيزى» است.
به موردی از کاربرد
مواضع در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مِّنَ الَّذِينَ هَادُواْ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَ يَقُولُونَ سَمِعْنَا وَ عَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَ رَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ طَعْنًا فِي الدِّينِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ قَالُواْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ اسْمَعْ وَ انظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَ أَقْوَمَ وَ لَكِن لَّعَنَهُمُ اللّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلاَ يُؤْمِنُونَ إِلاَّ قَلِيلًا) (بعضى از
یهود، سخنان را از موردش، تحريف مى‌كنند و به جاى اين‌كه بگويند: «شنيديم و اطاعت كرديم»، مى‌گويند: «شنيديم و مخالفت كرديم و نيز مى‌گويند: بشنو كه هرگز نشنوى! و از روى تمسخر مى‌گويند:
راعنا (ما را تحميق كن.)» تا با زبان خود، حقايق را تحريف كنند و به
آیین خدا، طعنه زنند. ولى اگر آن‌ها به جاى اين همه لجاجت مى‌گفتند: «شنيديم و
اطاعت كرديم و سخنان ما را بشنو و به ما مهلت ده تا حقايق را درک كنيم»، براى آنان بهتر و استوارتر بود. ولى
خداوند، آن‌ها را به سبب كفرشان، از رحمت خود دور ساخته است؛ از اين رو جز عدّه كمى
ایمان نمى‌آورند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(مِنَ الَّذِينَ هادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ)...
(فِي الدِّينِ) كلمه: (من) در جمله
(مِنَ الَّذِينَ ...) بيانيه است، مى‌خواهد جمله:
(الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ) را كه در آيه قبلى بود و يا كلمه:
(باعدائكم) را بيان كند، البته بسا باشد كه گفته باشند جمله:
(مِنَ الَّذِينَ هادُوا) بر سر هم خبرى است براى مبتدايى كه حذف شده و جمله:
(يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ) همان محذوف را توصيف مى‌كند و تقدير
آیه چنين است: من الذين هادوا قوم يحرفون ... (يعنى بعضى از
یهودیان قومى هستند كه چنين و چنان مى‌كنند). و گفتار خود را تاييد كرده باشند، به اين كه حذف موصوف در كلام عرب شايع است.
چنان‌كه يكى از كارهاى يهود،
تحریف حقايق و جابجا كردن و تغيير دادن دستورهاى
خداوند بوده است، در آيه مورد بحث مى‌خوانيم:
(.. يُحَرِّفُونَ اَلْكَلِمَ عَنْ مَوٰاضِعِهِ...) «سخنان را از محل خود تحريف مى‌كنند»
اين بخش از آيه عينا در
سوره مائده، آيه ۱۳ درباره يهود و تحريف كلمات، اعم از تحريف لفظى و تحريف معنوى تكرار شده است به اين معنى كه الفاظ را به صورت اصلى حفظ مى‌كردند و معانى آن را دگرگون مى‌ساختند و يا اين‌كه الفاظ را از جاى خود تغيير مى‌دادند و از روى استهزاء به جاى اين‌كه بگويند:
(سَمِعْنٰا وَ أَطَعْنٰا)
(شنيديم و اطاعت كرديم)
مى‌گفتند: سمعنا و عصينا (شنيديم و مخالفت كرديم) و گاهى نيز دست به مخفى ساختن قسمتى از
آیات الهی مى‌زدند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر
لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مواضع»، ج۴، ص۶۸۰.
