مهدی قلی هدایت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حاج مهدیقلی هدایت در سال ۱۲۸۰ ق به
دنیا آمد. وی وقایع نگار بوده و مناصب مختلف حکومتی را در دوران قاجار داشته است.
حاج مهدیقلی هدایت پسر علیقلی خان مخبرالسلطنه و نوه رضاقلی خان هدایت است که در سال (۱۲۸۰ ق) متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات در (۱۲۹۵ ق) برای تحصیل عازم آلمان گردید. وی در (۱۲۹۷) به
ایران مراجعت کرده و به تکمیل مطالعات خود در رشته زبان فارسی و عربی پرداخت و در فراگرفتن فن
موسیقی سعی بلیغ کرد.
در (۱۳۰۳) به سمت
معلم زبان آلمانی در دارالفنون مشغول به کار شد و در (۱۳۱۱) با سمت پیش خدمتی خاص ناصرالدین شاه، رسما وارد خدمات دولتی گردید. در (۱۳۱۶) به ریاست اداره پست و
گمرک و تلگراف
خانه تبریز منصوب و در اواخر همان سال از سمت خود استعفا داده و عازم
تهران شده و به ریاست مدرسه علمیه و سرپرستی مدارس دیگر نیز تعیین گردید. وی در مسافرت دوم مظفرالدین شاه به فرنگ بنا به میل میرزا علی اصغرخان امین السلطان به قافله پیوست.
پس از صدور فرمان مشروطیت، به اتفاق برادرش مرتضی قلی خان صنیع الدوله، حاج محتشم السلطنه، حسن اسفندیاری و میرزا حسن خان پیرنیا (مؤتمن الملک) مامور تهیه
قانون انتخابات شد و انتخابات دوره اول قانونگذاری را انجام داد.
وی در اولین کابینه قانونی ایران به ریاست سلطان علی خان وزیر افخم، به وزارت معارف منصوب شد و قبل از اینکه مجلس شورای ملی ایران به دستور محمدعلی شاه و به دست لیاخوف روسی به توپ بسته شود به حکومت
آذربایجان منصوب شد.
پس از شروع جنگ‌های داخلی آذربایجان، قورخانه دولتی را به ملت تسلیم کرد و عازم اروپا شد و مشوق و محرک علیقلی خان سردار اسعد به بازگشت به ایران گردید که بالاخره او را روانه ایران کرد که با کمک محمدولی خان سپهسالار تنکابنی در (۱۳۲۷ ق) تهران را فتح کردند.
پس از فتح تهران به دست آزادی خواهان مجددا به حکومت آذربایجان منصوب شد و تا
شعبان (۱۳۲۹ ق) مدت دو سال تمام در این سمت باقی بود. سپس استعفا کرده و عازم اروپا گردید و در اواخر همان سال مقارن با اولتیماتوم روسیه به ایران، وارد تهران شد و در شعبان (۱۳۳۰ ق) به حکومت
فارس منصوب شده و تا
ذی القعده (۱۳۳۳ ق) در فارس خدمت کرد.
در (۱۳۳۸ ق) در دولت میرزا حسن خان مشیرالدوله ابتدا به سمت وزیر دارایی به کار مشغول شد و مانع دخالت آرمیتاژ اسمیت مستشار انگلیسی در امر مالیه گردید. در همان سال که مصادف با
قیام شیخ
محمد خیابانی بود برای مرتبه سوم به حکومت آذربایجان مامور گردید. پس از پایان کار شیخ محمد خیابانی، گرفتار کودتای لاهوتی شده و پس از شکست کودتا از راه
قفقاز به تهران مراجعت کرد.
وی در سال (۱۳۴۱ ق) در کابینه میرزا حسن خان مستوفی الممالک به وزارت فواید عامه منصوب گردید و در (۱۳۰۶ ش) مامور تشکیل کابینه شده و تا (۱۳۱۲)؛ یعنی شش سال متوالی در این سمت انجام وظیفه کرد.
خاطرات و خطرات (کتاب)
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
