مقتل تسلیة المجالس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقتل تسلیة المجالس، از مباحث مرتبط به تاریخ‌نگاری
عاشورا و مقتل‌نگاری است. این مقتل، با عنوان تسلیة المجالس و زینة المجالس یکی از مقاتل قرن دهم هجری و نگاشته
سیدمحمد بن ابیطالب حسینی حائری کرکی متوفای قرن دهم می‌باشد. این کتاب اثری تاریخی-روایی است و در گزارش قیام
کربلا، کاملا متاثر از گزارش‌های
مقتل الحسین خوارزمی می‌باشد. به دلیل تمرکز محتوایی کتاب بر
امام حسین (علیه‌السّلام)، به "مقتل الحسین" نیز شهرت یافته و در ۱۰ مجلس تدوین شده است. مجلس اول و پنجم تا دهم به شرح زندگی و قیام امام حسین (علیه‌السّلام) اختصاص دارد. اما مجالس دوم تا چهارم به ترتیب به زندگی
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
امام علی (علیه‌السّلام) و
امام حسن (علیه‌السّلام) می‌پردازد.
مقتل‌نگاری نوعی از تاریخ‌نگاری است که به طور خاص به شرح و بسط جزئیات
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یارانش در واقعه
کربلا می‌پردازد. این روایت‌ها که در ابتدا به صورت شفاهی نقل می‌شدند، بعدها به صورت مکتوب نیز ثبت و ضبط شده و به عنوان "مقتل الحسین" شناخته می‌شوند. در قرن دهم به لحاظ تعداد مقاتل و نگاشته‌های مربوط به واقعه کربلا نسبت به قرون ابتدایی دوره افول مقتل‌نگاری و نگاشته‌های‌عاشورایی محسوب می‌شود. یکی از این مقاتل، کتابی با نام تسلیة المجالس و زینة المجالس اثر سیدمحمد بن ابیطالب حسینی موسوی حائری کرکی متوفای قرن دهم می‌باشد.
نویسنده این کتاب از دانشوران گمنام
قرن نهم و دهم است. از تاریخ ولادت و وفات او، اطلاع چندانی در دست نیست؛ اما در جایی از این کتاب، از زیارت مرقد شریف
رسول خدا؛ در سال ۹۲۱ قمری یاد کرده است
و در جای دیگر از همین اثر، از کتاب دیگرش به نام السجع النفیس فی محاورة الغلام (الدلام) و ابلیس یاد کرده
که به گفته
آقابزرگ تهرانی، این کتاب در
سال ۹۵۵ قمری نگاشته شده است.
بنابراین زمان نگارش تسلیة المجالس پس از سال ۹۵۵ قمری است.
این کتاب در ده مجلس سامان یافته است که از این میان، مجلس اول و مجلس پنجم تا دهم درباره
امام حسین (علیه‌السّلام) است. مجلس‌های دوم، سوم و چهارم، به ترتیب درباره
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) و
امام حسن (علیه‌السّلام) است. بنابراین چون بیشتر این کتاب مربوط به امام حسین (علیه‌السّلام) است، به «مقتل الحسین» نیز شهرت دارد.
مؤلف، بدون تصریح به نام کتاب
روضة الشهداء می‌گوید: «این اثر را همانند آن نگاشتم».
اما با بررسی و مقایسه این نگاشته با
روضه الشهداء، درمی یابیم که این اثر، نظم و تدوین
روضه الشهدا را ندارد. البته از اندیشه و نگرشی که
روضه الشهداء بر آن مبتنی است و بر اساس آن سامان یافته است، یعنی آمیخته شدن زندگی پیشوایان و اولیای الهی به بلا، تاثیر پذیرفته است. این کتاب یک اثر تاریخی_روایی است و در گزارش قیام
کربلا، کاملا متاثر از گزارش‌های
مقتل الحسین خوارزمی می‌باشد و بسیاری از گزارش‌های آن را با اندکی تفاوت، آورده است.
علامه مجلسی هم از این کتاب، بهره بسیاری در
بحار الانوار برده است.
مباحث مجالس مربوط به امام حسین (علیه‌السّلام) به قرار ذیل است:
مجلس اول: در ستم‌هایی که بر امام حسین رفت و
ثواب گریستن بر حضرت؛
مجلس پنجم: در فضایل و مناقب امام حسین (علیه‌السّلام) و
روایات پیامبر درباره
شهادت آن حضرت؛
مجلس ششم: خروج حضرت از
مدینه و سکونت در
مکه و فرستادن
مسلم بن عقیل به
کوفه؛
مجلس هفتم: حرکت امام به سوی کوفه و حوادث بین راه و رسیدن به کربلا تا
شهادت حضرت و یارانش:
مجلس هشتم: وقایع پس از عاشورا و بردن اسرا به کوفه و شام و خطبه‌های آنان؛
مجلس نهم: مباحث پراکنده‌ای از قبیل تعداد جراحات امام حسین،
روایات مربوط به
شهادت حضرت، پاداش
شهادت، بیان موضع حاکمان
بنی امیه و
بنی عباس نسبت به قبر امام حسین (علیه‌السّلام) و
قیام مختار؛
مجلس دهم: فضیلت و
پاداش زیارت امام حسین (علیه‌السّلام).
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹.
