• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقابله (ادبیات)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ذکر دو یا چند معنای هماهنگ و در پی آوردن معانی مقابل آن‌ها را مقابله (ادبیات) گویند.



«مقابله» از انواع اسلوب بدیعی قرآن و آن جایی است که دو یا چند معنای هماهنگ با یکدیگر آورده سپس به ترتیب، معانی مقابل آن‌ها ذکر شود؛ مانند: (فاما من اعطی واتقی وصدق بالحسنی فسنیسره للیسری واما من بخل واستغنی وکذب بالحسنی فسنیسره للعسری)؛ «حال اگر کسی (مالی) بخشید و پروا و پرهیز ورزید و ( وعده ) بهشت را استوار داشت، زود است که راهش را به سوی خیر و آسانی هموار کنیم. و اما کسی که دریغ ورزید و بی نیازی کرد و بهشت را دروغ انگاشت، زود است که راهش را به سوی دشواری هموار کنیم»..


برخی مقابله را از انواع طباق شمرده و تفاوت آن دو را در این دانسته‌اند که طباق فقط با اضداد پدید می‌آید ولی مقابله اعم از اضداد و غیر آن است، و نیز طباق غالبا بین دو ضد مطرح می‌شود ولی مقابله، میان بیش از دو ضد است.


بعضی نیز مقابله را به سه نوع « مقابله نظیری »، « مقابله خلافی » و « مقابله نقیضی » تقسیم کرده‌اند.
توضیح هر یک از این واژه‌ها را در مدخل‌های مربوط بیابید.
[۵] بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۷۱۴.



۱. لیل/سوره۹۲، آیه۵ - ۱۰.    .
۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۲۷.    
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۳، ص۴۵۸.    
۴. باقلانی، محمد بن طیب، اعجاز القرآن، ص۸۷.    
۵. بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۷۱۴.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مقابله (ادبیات)».    



جعبه ابزار