مفهوم احترام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احترام، بزرگ‌داشت، گرامی داشتن چیزی می‌باشد، بی‌ارتباط
با معنای لغوی آن نیست.
احترام ، مصدر باب افتعال از ریشه «ح ر م» و به‌معنای حرمت نگه‌داشتن است.
حرمت نیز به‌معنای آن‌چه که هتک و شکستن آن روا نباشد، آمده است
و «حرام» به‌معنای چیزی (کاری) که انجام دادن آن ممنوع باشد و «حَرَم» مکان محترمی است که انجام دادن برخی امور مجاز در مکان‌های دیگر در آن‌جا روا نیست
و «حریم چاه» به‌معنای اطراف آن است که جز مالک، کسی حقّ تصرّف و حفر
چاه دیگر در آن‌جا را ندارد
و «حرمت شخص» چیزی است که شخص از آن حمایت و
دفاع می‌کند.
احترام در اصطلاح عرف به‌معنای
تعظیم ، گرامی داشت و بزرگ‌داشت، بی‌ارتباط
با معنای لغوی آن نیست؛ زیرا شخص، شیء،
مکان یا
زمان محترم، دارای حرمت و حریمی است که حفظ آن لازم و هتک آن نارواست.
احترام، از واژه‌های غیر مصرّح
قرآن است. این مفهوم از اضافه وصفی پاره‌ای موارد به وصف حرام (محترم بودن) چون:«نفس»،
«بیت»،
«أشهر»
و... استفاده می‌شود. برخی مشتقّات «تکریم»
و... ، «احسان»،
«توقیر»،
«تعزیر»
،
«تعظیم»،
تحیّت و «احیاء»،
و «خفضِ جناح»
نیز هریک به نوعی متضمن
احترام است. افزون بر این، برخی واژه‌ها بیان‌گر مصادیق و شکل‌های خاص احترام و نمودهای خارجی آن است:«سجده»،
«
سلام و
صلوات »،
«إذن»
اجازه ورود
و... . افزون بر موارد یاد‌شده، از برخی
آیات که در آن رعایت اموری چون:«عدم تقدّم بر
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)»، «بلند نکردن صدا در برابر
رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)»، «عدم
برخورد با رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مانند
برخورد با افراد عادی» سفارش شده، مفهوم احترام برداشت می‌شود.
مصادیق بی‌احترامی که لازمه احترام، ترک کردن آن‌ها است، از این واژه‌ها فهمیده می‌شود:«اهانت»،
«اذیّت»،
«خزی»،
«خسأ»،
«سبّ»،
«لعن»
و «قتل»
از دیدگاه
قرآن منشأ اصلی احترام به
خداوند باز‌می‌گردد که در نهاد برخی موجودات قرار داده یا برای آن‌ها اعتبار شده است:«و‌مَن یُهِنِ اللّهُ فَما‌لَهُ مِن مُکرِم»،
منشأ احترام انسان‌ها، همان برخورداری ایشان از
کرامت الهی است:«و‌لَقَد کَرَّمنا بَنی ءادَمَ...»
و منشأ احترام چیزهای دیگر (زمان‌ها، مکان‌ها و دیگر موجودات)
حقوقی است که خداوند برای آنان قرار داده است.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله احترام.
