معتر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عتر.معترّ آن کسی ست كه با قصد
سؤال پیش تو می‌آید.
معتر از ماده عر (بر وزن
شر و بر وزن حر) در اصل به معنى بیمارى جرب است كه عارض بر
پوست بدن انسان مى‌شود.
سپس به سؤال كننده‌اى كه به سراغ انسان مى‌آید و تقاضاى كمك مى‌كند (و اى بسا زبان به اعتراض مى‌گشاید) معترگفته شده است.
راغب در
مفردات می‌گوید: «هو المعترض للسؤال»
مرحوم
مصطفوی در
التحقیق می‌نویسد: «المعترّ: هو الضعیف المعتلّ العاجز؛ معتر شخص ضعیف، بیمار و ناتوان است.»
او معتر را از شخص سائل محتاج‌تر و نیازمندتر می‌داند و می‌نویسد: «و لیس المعترّ بمعنى السائل، فانّ المعترّ أشدّ فقرا و حاجة الى الإطعام و الإحسان منه. و السائل فی الأغلب لا یكون محتاجا؛ معتر به معنای سائل نیست، زیرا نیاز معتر به طعام از سائل بسیار شدیدتر است ولی سائل در غالب اوقات محتاج به
طعام نیست.»
• «فکلوا منها و اطعموا القانع و المعتر؛
از آنها بخورید و به تنگدستان قانع و فقیران اهل توقع نیز اطعام كنید. این چنین آنها را رام شما كرده‌ایم شاید كه شكرگزارید.»
فرق میان
قانع و معتر این است كه قانع به كسى مى‌گویند كه اگر چیزى به او بدهند
قناعت مى‌كند و
راضی و خشنود مى‌شود و
اعتراض و ایراد و خشمى ندارد اما معتر كسى است كه به سراغ تو مى‌آید و
سؤال و تقاضا مى‌كند و اى بسا به آنچه مى‌دهى راضى نشود و اعتراض كند.مقدم داشتن قانع بر معتر نشانه این است كه آن دسته از محرومانى كه عفیف النفس و خویشتن دارند باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
علامه طبرسی در
مجمع البیان می‌نویسد: قانع كسى است كه به آنچه به او می‌دهند یا دارد قناعت می‌كند و معتر كسى است كه سؤال می‌كند. برخى گویند: قانع كسى است كه سؤال می‌كند و معتر كسى است كه خود را در معرض اطعام قرار می‌دهد و سؤال نمی‌كند.
امام باقر (علیه‌السّلام) و
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «الْقَانِعُ الَّذِى یقْنَعُ بِمَا أَعْطَیتَهُ وَ لَا یسْخَطُ وَ لَا یكْلَحُ وَ لَا یلْوِی شِدْقَهُ غَضَباً وَ الْمُعْتَرُّ الْمَادُّ یدَهُ لِتُطْعِمَهُ؛ قانع كسى است كه به هر چه به او دادى
اکتفاء مى‌كند و
خشم نمی‌گیرد و ترشرویى نمی‌كند و چهره در هم نمى‌كشد و معتر كسى است كه دست خود را دراز می‌كند كه به او خوراك داده شود.».
در
روایت حلبى است كه امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: قانع كسى است كه سؤال می‌كند و به آنچه به او دهند قناعت می‌كند و معتر آن است كه مى‌آید و سؤال نمی‌كند.
تفسیر اول طبق روایت صحیح‌تر به نظر می‌رسد.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «قناعت».
