معاشرت با محمد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از وظایف مؤمنان، رعابت ادب در مهاشرت با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است. در این مقاله آیات مرتبط با معاشرت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند.
همسران پیامبر موظف به رفتار و كردار نيك، در
معاشرت و
زندگی کردن با آن حضرت:
وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً.
معاشرت ناپسند برخى همسران پيامبر با آن حضرت، برخاسته از گرايش آنان به
باطل و خروج از
استقامت:
إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ .
مقصود از «صغو» در آيه،
گرایش به باطل و خروج از استقامت است.
دلداری خداوند به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در برابر
خیانت و
توطئه بعضى همسران، در معاشرت با ايشان:
إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ.
پشتيبانى
جبرئیل و
صالح المؤمنین از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در برابر معاشرت ناپسند برخى همسران آن حضرت با ايشان:
وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلى بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِيثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ.
رعايت مقام و
حرمت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، هنگام معاشرت با آن حضرت، داراى
خیر و
منفعت براى خود مؤمنان:
۱. ... وَ لَوْ أَنَّهُمْ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ اسْمَعْ وَ انْظُرْنا لَكانَ خَيْراً لَهُمْ ....
۲. وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ ....
رعايت
ادب، هنگام معاشرت با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، عامل
فلاح و
رستگاری:
الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَ ... فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ ... أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.
مراعات‌كنندگان ادب، در معاشرت با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مشمول
آمرزش و پاداش بزرگ الهى:
إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِيمٌ.
مراعات ادب، هنگام ملاقات با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مايه خير و جلب
رحمت الهی:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
بى‌توجّهى برخى مؤمنان، به آثار ويرانگر رعايت نكردن ادب، هنگام معاشرت با محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ ... وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ ... أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ.
رفتار نامناسب و دور از شأن با محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، گناهى نيازمند
آمرزش الهی:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
خداوند، نكوهش‌كننده افراد بى‌ادب، در برخورد با محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ.
امكان
حبط اعمال مؤمنان، با عدم رعايت حرمت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله هنگام معاشرت با وى:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ.
نويد خداوند، به باز بودن راه
توبه، براى مراعات‌نكنندگان ادب، در محضر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
••• صدا نزدن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و انتظار كشيدن و شكيبا بودن تا خروج ايشان از
خانه، از
آداب لازم در معاشرت با آن حضرت:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ ....
••• ممنوعيت
صدا زدن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، همانند صدا زدن ديگر مردمان براى مسلمانان صدر اسلام در معاشرت با آن حضرت:
لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنْكُمْ لِواذاً فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ.
••• معاشرت بى ادبانه بعضى
مسلمانا ن صدر اسلام، در صدا زدن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
ممنوعيّت
مؤمنان، از نشستن طولانى در معاشرت با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلى طَعامٍ غَيْرَ ناظِرِينَ إِناهُ وَ لكِنْ إِذا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذلِكُمْ كانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَ اللَّهُ لا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِكُمْ كانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً.
••• فراخواندن محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله از پشت اتاقها با فرياد و صداى بلند، شيوه بى‌خردان:
إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ.
••• نهى الهى از سخن گفتن مؤمنان با محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با صدايى فراتر از صداى آن حضرت:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِ ....
••• همسنگ نبودن فراخوانى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با فراخوانى ديگران:
لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً ...
مبتنى بر اين كه اضافه «دعا» به «الرّسول» اضافه مصدر به فاعلش باشد؛ يعنى
دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از شما.
نرمش در گفتار و رعايت ادب، در محضر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه توفيق‌يافتگان در آزمون پرهيزكارى:
إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى ....
ضرورت حفظ حرمت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با اجتناب از به‌كارگيرى «راعنا» به جاى «انظرنا»، در موقع خطاب به آن حضرت:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ.
گوش‌سپارى به سخنان پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و رعايت
سکوت، به هنگام سخن گفتن وى، از
آداب معاشرت با آن حضرت:
... لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا ....
إِنَّما يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ ....
مشاهده
کمال عقلانی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، هنگام معاشرت با وى:
۱. ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى.
۲. وَ ما صاحِبُكُمْ بِمَجْنُونٍ .
تعبير به «صاحبكم» از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله گوياى منزّه بودن آن‌حضرت از اتهام به جنون است، و اشاره دارد كه شما شناخت زيادى نسبت به ايشان داريد و وى را به كمال عقل، وزانت در رأى، و
صداقت در گفتار يافته‌ايد، چرا او را به
جنون متّهم مى‌نماييد.
معاشرت ناپسند گروهى از مردم با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با
تحیت نادرست خود:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ نُهُوا عَنِ النَّجْوى ثُمَّ يَعُودُونَ لِما نُهُوا عَنْهُ وَ يَتَناجَوْنَ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِيَةِ الرَّسُولِ وَ إِذا جاؤُكَ حَيَّوْكَ بِما لَمْ يُحَيِّكَ بِهِ اللَّهُ وَ يَقُولُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ لَوْ لا يُعَذِّبُنَا اللَّهُ بِما نَقُولُ حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ يَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمَصِيرُ.
ایمان، مستلزم رعايت ادب، هنگام معاشرت با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ.
۲. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا كانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّى يَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ أُولئِكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ....
۳. إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ ....
۴. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ.
انتساب محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله به خداوند، راز حرمت والاى آن حضرت، هنگام معاشرت:
إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ...
از اينكه خداوند به جاى آوردن نام پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به‌شخصيّت حقوقى آن حضرت و وصف رسول‌اللّه تصريح كرده است، مطلب مزبور استفاده مى‌شود.
معاشرت همسران محمد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۲۸۲، برگرفته از مقاله «معاشرت با محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».
