مطر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَطَر (به فتح میم و طاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
باران است.
از مترداف
مطر در
نهج البلاغه،
دِيمَه (به کسر دال و فتح میم) باران دائم، بى‌رعد و
برق است.
مواردی از این کلمه در نهج البلاغه آمده است.
مَطَر (مثل شرف) به معنای باران است.
«
المَطَر: ماءُ السحاب»
در
اقرب الموارد آمده:
فعل مطر در
خیر و
رحمت است و فعل «
امطر» در
عذاب و
شرّ گفته مى‌شود.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
حضرت علی (علیه‌السّلام) گويا درباره آينده فرموده:
«فَإِذا كانَ ذلِكَ كانَ الْوَلَدُ غَيْظاً، وَ الْمَطَرُ قَيْظاً، وَ تَفيضُ اللِّئامُ فَيْضاً، وَ تَغيضُ الْكِرامُ غَيْضاً.» «چون آن،
زمان رسد، فرزند مايه
غیظ و
غضب والدين مى‌گردد، روز بارانى روز گرما مى‌شود، آدم‌هاى
لئیم بسيار شوند و بزرگواران منزوى و ناپديد گردند.»
در وصف
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرموده:
«خَيْرَ الْبَرِيَّةِ طِفْلاً، وَ أَنْجَبَها كَهْلاً، أَطْهَرَ الْمُطَهَّرينَ شيمَةً، وَ أَجْوَدَ الْمُسْتَمْطَرينَ ديمَةً.» يعنى: «آن حضرت بهترين
بشر در كودكى و نجيب‌ترين
انسان‌ها در پيرى و پاک‌ترين پاكان در
اخلاق و پرجودترين
احسان خواسته شدگان بود.»
«مستمطر» به صيغه مفعول يعنى كسى كه از او باران خواسته شود، منظور از آن در اين‌جا احسان و يارى است، در نسخه
عبده به جاى «اجود» لفظ «
امطر» نقل شده است.
ولى در نسخه
ابن ابی‌الحدید و
صبحی صالح، «اجود» آمده است.
«ديمه» باران دائم، بى‌رعد و برق است.
مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مطر»، ج۲، ص۹۸۲.
