• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صبح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صُبْح (به ضم صاد و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنای اول روز یا فجر؛ همچنین اِصباح (به کسر الف) به معنای صبح است. اَصباح (به فتح الف) جمع صبح است.



صُبْح به عقیده راغب اصفهانی صبح و صباح هر دو اول روز و وقت پیدا شدن سرخی آفتاب در افق است. ولی در اقرب الموارد صباح را اول روز و صبح را فجر یا اول روز گفته است.
[۶] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده صبح.
در قاموس المحیط نیز دو احتمال می‌دهد. در الصحاح فقط فجر گفته است. به نظر می‌آید قول دوم درست‌تر باشد تا صبح و صباح مترادف نباشند.
(اِنَّ مَوْعِدَهُمُ‌ الصُّبْحُ‌ اَ لَیْسَ‌ الصُّبْحُ‌ بِقَرِیبٍ) (...موعد آنها صبح است؛ آيا صبح نزديك نيست؟!)
(وَ الصُّبْحِ‌ اِذا اَسْفَرَ) «قسم به صبح آنگاه که آشکار شود.»
(وَ الصُّبْحِ‌ اِذا تَنَفَّسَ) «سوگند به صبح آنگاه که وسعت گیرد.»
(فَاِذا نَزَلَ بِساحَتِهِمْ فَساءَ صَباحُ‌ الْمُنْذَرِینَ) «چون عذاب به ساحت و محیط‌شان نازل گردد روز انذار شدگان ناگوار خواهد بود.»


اِصباح به کسر اول، مصدر است به معنی صبح نیز آمده است.
[۱۷] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده اصباح.

(فالِقُ‌ الْاِصْباحِ‌ وَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَناً) «شکافنده صبح است و شب را محل سکون و آرامش قرار داد.» اِصباح در آیه به معنی صبح است. بعضی آن‌ را اَصباح به فتح اول خوانده‌اند که جمع صبح است.


مُصبِح اسم فاعل بوده، یعنی آنکه وارد وقت صبح می‌شود.
(فَاَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ مُصْبِحِینَ‌) «آنگاه که وارد صبح می‌شدند صیحه آنها را گرفت.»


این لفظ (صباح) در قرآن فقط یک بار آمده و اِصباح در قرآن یک بار آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۰۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۷۳.    
۳. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۷۹.    
۴. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۸۱.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۷۳.    
۶. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده صبح.
۷. فیروزآبادی، قاموس المحیط، ج۱، ص۲۲۷.    
۸. جوهری، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیه، ج۱، ص۳۷۹.    
۹. هود/سوره۱۱، آیه۸۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۳۰.    
۱۱. مدثر/سوره۷۴، آیه۳۴.    
۱۲. تکویر/سوره۸۱، آیه۱۸.    
۱۳. صافات/سوره۳۷، آیه۱۷۷.    
۱۴. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۰۴.    
۱۵. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۷۸.    
۱۶. فخرالدین طریحی، مجمع البحرین تحقیق الحسینی، ج۲، ص۳۸۲.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده اصباح.
۱۸. شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۴، ص۱۱۷.    
۱۹. انعام/سوره۶، آیه۹۶.    
۲۰. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۰۴.    
۲۱. حجر/سوره۱۵، آیه۸۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صبح»، ج۴، ص۱۰۴.    






جعبه ابزار