رصد (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَصَد (به فتح راء و صاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای مراقبت کردن است. مشتقات رصد که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
مَرْصَد و
مِرصاد اسم مكان به معنى كمينگاه (تفاوتشان آن است که مرصاد به مكانی كه فقط مخصوص كمين است گفته میشود و
إرْصاد (به کسر الف و سکون راء) به معنای آماده كردن است.
رَصَد به معنای مراقبت كردن و چيزى را زير نظر گرفتن است و نيز به معنى مراقب و مراقبت شده آمده است. (كمين كردن و كمينكننده)
(فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً) «هر كه اكنون گوش كند شهابى را در كمين خود میيابد.» «رصد» صفت
شهاب و به معنى كمينكننده است.
رصد به معنى كمينكننده مفرد و جمع و مؤنّث در آن يكسان است.
(إِلَّا مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً) گفتهاند رصد به معنى نگهبانان و مراقبان است يعنى خدا از جلو روى و از پشت سرش نگهبانان میفرستد.
مَرْصَد،
اسم مکان به معنى كمينگاه است.
(وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَ مَرْصَدٍ ...) «بگيريد، حبسشان كنيد و براى گرفتن آنها در هر كمينگاه بنشينيد.»
مرصاد
اسم مکان است.
راغب میگويد: فرق مرصاد با مرصد آن است كه مرصاد به مكانی كه فقط مخصوص كمين است گفته میشود.
(إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ) (إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً) جوهری آن را طريق معنى كرده
ولى مراقبت در آن منظور است.
ارصاد به معنای آماده كردن است. در
قاموس گويد «أَرْصَدْتُ لَهُ: أَعْدَدْتُ»
(وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ...) «و براى آماده كردن به كسی كه با خدا و رسول جنگيده است.»
صحاح، قاموس،
اقرب تصريح دارند كه چون بعد از ارصاد «لام» آيد به معنى آماده كردن است.
•
قرشی بنایی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رصد»، ج۳، ص۱۰۱.