مجموعه گفتمانهای مذاهب اسلامی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب مجموعه گفتمانهای مذاهب اسلامی به قلم دکتر
محمد تقی فخلعی با رویکرد
تقریب بین
مذاهب و فرق اسلامی و بیان
اصول عقاید شیعی به طور منطقی و برهانی و به دور از هر
افراط و تفریطی در رفع سوء برداشتها و در نهایت کم کردن فاصله
شیعه با سایر فرق در راه رسیدن به
وحدت سازنده تالیف شده است.
تقریب بین مذاهب و فرق اسلامی و بیان اصول عقاید شیعی به طور منطقی و برهانی و به دور از افراط و
تفریط ، جهت رفع سوء برداشتها و در نهایت کم کردن فاصله شیعه با سایر فرق در راه رسیدن به وحدت سازنده، انگیزه تالیف این کتاب است. و رسیدن به فرهنگ
نقد و نظر و
رقابت علمی صحیح نیز از آرزوهای مؤلف میباشد.
سعی شده به دور از هرگونه
تعصب و افراط گری از یک طرف، و دوری از
مسامحه و تفریط و زیر پاگذاشتن اصول مذهبی از طرف دیگر، به بیان موارد
اختلاف بین شیعه با فرق دیگر به روش علمی و برهانی بپردازد.
در مقدمه در یک تحلیل و جمع بندی از سه گرایش متفاوت در برخورد بین فرق در شرایط کنونی
جهان اسلام نام برده شده، که گروه اول در افراط و گروه دوم در تفریط افتاده و تنها گروه سوم راه متعارف و صحیح را که مورد نظر مؤلف نیز میباشد، طی می‌نمایند. این سه گروه را چنین معرفی شده‌اند:
۱- گروه‌ها و جریانهای سنتی محافظه‌کار که اصرار در
حفظ شرایط گذشته داشته و بر این باورند که حفظ اصول و مبانی مذهبی آنان در گرو آن است که بی‌مهابا به
مذاهب مخالف خود بتازند و با
سلاح تکفیر و
تفسیق بر مخالفان خود یورش برده و همه کس جز خود را
مشرک و
فاسق و بدعت آور بنامند. طبیعی است با اینان کمترین سخنی از
وحدت ،
مصلحت و همگرایی نتوان به میان آورد...
۲- نورسیدگان و جریانهای تجدید نظرطلب که رسالت خود را در
تردید آفرینی و تضعیف باورهای مذهبی جامعه مسلمین یافته و با
شبهه افکنی‌های خود شتابزده در پی نفی اصول و مبانی مذهبی میباشند. به پندار آنان تنها راه دستیابی به تفاهم و پایان بخشیدن به
منازعات مذهبی، نفی اصول گرایی و صرفنظر کردن یا دست کم بیتفاوت شدن در برابر اصول عقیده میباشد... به نظر میرسد این گروه در چنان اشتباهی باشند که
آثار تخریبی جبران ناپذیر آن کمتر از
خشونت ورزیها و تحجرگرایی دسته اول نباشد چه آنکه دستاورد این گرایش چیزی جز رواج ولنگاری عقیدتی و اباحیگری و بی تفاوتی نمیباشد.
به نظر نگارنده این دو دسته یاد شده در دولبه ی
افراط و تفریط سیر کرده و هیچیک ره به
صواب نمیبرند. بلکه راه صواب در این است که با حفظ پایبندیهای قطعی مذهبی همزمان عرصه برای گسترش گفتگوهای انتقادی میان مذاهب در جو تفاهم آمیز به انگیزه جستجوی حقایق افزونتر فراهم آید و صد البته این رسالت اختصاص به عالمان، مذهب پژوهان و اصحاب نقد و نظر دارد و گرنه توده‌های پیرو مذاهب را باید از این امر معاف داشته و تنها نسخه‌ی
محبت و مدارا و همزیستی با احساس اخوت دینی را برایشان تجویز کرد.
نوشتار حاضر دفتر اول از مجموعه گفتمانهای مذاهب اسلامی است که در دو فصل گفتمان تقریب و گفتمان عقیده،
تدوین شده است. ساختار و چکیده محتوای این کتاب را به این ترتیب میتوان ارائه نمود:
مقدمه: به معرفی کتاب، انگیزه، روش و آرزوی رسیدن به فرهنگ
نقد و نظر و رقابت علمی صحیح با انگیزه تفاهم‌جویانه در
جامعه اسلامی اشاره شده است.
فصل اول: گفتمان تقریب از اصول و راه‌های تحقق آرمان تقریب سخن به میان آمده و قرار گرفتن این مباحث در فصل آغازین این مجموعه به درستی بیانگر آن است که
روح غالب بر سراسر تحقیق، تفاهمجویی و همگرایی است. مباحثی چون مبانی وحدت، معنا و مفهوم تقریب، موانع تقریب، گامهای عملی در راه تقریب و وفاقگرایی در سیره
امام علی علیهالسلام و
ائمه اطهار ، مورد بحث قرار گرفته است.
فصل دوم: گفتمان عقیده از پایگاه یک شیعی پایبند مهمترین موضوعات و گفتمانهای اختلافی در زمینهی عقیده طرح شده و کوشش شده، مبانی و اصول
مذهب امامیه با
استدلال به طور محکم
تبیین شود و همزمان در عرض و نقد آرای
اهل‌سنت سعی شده
اصل ارزیابی بیطرفانه در حد توان رعایت شود.
موضوعاتی مانند: گفتمان امامت و خلافت، ویژگیهای امام، اهلبیت محل تلاقی امت، گفتمان اثناعشریت، بحث
مهدویت ،
عدالت صحابه ، و
تحریف ناپذیری
قرآن کریم .
نسخه حاضر، چاپ اول بوده که در ۱۳۸۳ ش، توسط نشر مشعر در ۳۶۰ صفحه به چاپ رسیده است. شماره شابک آن: ۵- ۵۷- ۷۶۳۵- ۹۶۴ است.
فهرست منابع آن در پایان کتاب آورده شده که به ۲۱۷ منبع میرسد.
نرم افزار تاحضور، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
