معن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعْن (به فتح میم و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای جاری شدن است.
ماعون (به فتح میم) نیز از همین ریشه بوده و در معانی
زکات واجب، وسیله عاریه‌ای، پیوسته در گردش و ... بکار رفته است.
مَعْن به معنی جاری شدن است «معن الماء معنا: سال» معین یعنی: جاری شونده.
«امعن بحقّی» یعنی: حق مرا برد. «قُلْ اَ رَاَیْتُمْ اِنْ اَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَاْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ».
معنی
آیه: بگو خبر دهید اگر آب شما در زمین فرو رفت کدام کس به شما آب روان خواهد آورد.
«یُطافُ عَلَیْهِمْ بِکَاْسٍ مِنْ مَعِینٍ»
. از آیه به نظر می‌آید که
شراب بهشتی در روی زمین جاری می‌شود چنانکه در «کاس» گذشت یعنی: کاسه شرابی که از چشمه جاری شونده است بر آنها می‌گردانند.
«الَّذِینَ هُمْ یُراؤُنَ. وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ».
بنا بر معنای اوّلی ظاهرا ماعون آنست که پیوسته در گردش و جریان است چنانکه آن را تبر، دیک، دستاس و نحو آن که معمولا به
عاریه داده می‌شوند، معنی کرده‌اند و ایضا مانند قرض دادن، صدقه دادن، و
زکوة که در میان مردم جریان دارند.
در
صافی از
کافی از
امام صادق (علیه‌السّلام) منقول است: «قَالَ: هُوَ الْقَرْضُ تُقْرِضُهُ وَ الْمَعْرُوفُ تَصْنَعُهُ وَ مَتَاعُ الْبَیْتِ تُعِیرُهُ وَ مِنْهُ الزَّکَاةُ».
در ذیل
روایت هست که به آن حضرت گفتند: همسایگان ما وقتی که این اشیاء را بردند می‌شکنند و فاسد می‌کنند آیا می‌توانیم ندهیم؟ فرمود اگر اینطور باشند مانعی نیست که ندهید. این حدیث در
مجمع و
برهان نیز نقل شده است.
و در مجمع از طریق
اهل سنت نقل شده که مراد از ماعون زکوة واجبی است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «معن»، ج۶، ص۲۶۳.
