لِیُطَهِّرَکُم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لِیُطَهِّرَکُم:(لِيُطَهَّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ) «لِیُطَهِّرَکُم» از مادّه
تَطْهیر (به فتح تاء و طاء) به معنی پاک کردن است.
اين
آیه درباره پاک‌سازى
جسم و
جان است و در خصوص
وضو و
غسل و
تیمم سخن مى‌گويد و در بخش پايانى آيه مى‌فرمايد:
خداوند نمى‌خواهد مشكلى براى شما ايجاد كند و شما را به
زحمت بيفكند، بلكه مى‌خواهد شما را پاكيزه سازد.
در
حقیقت جمله‌هاى فوق اين واقعيت را تأكيد مى‌كند كه تمام دستورهاى الهى و برنامه‌هاى اسلامى به خاطر مردم و براى
حفظ منافع آن‌ها قرار داده شده و به‌هيچ‌وجه هدف ديگرى در كار نبوده، بلكه همان‌طور كه گفته شد همه آن‌ها به خاطر مصالح قابل توجهى
تشريع شده و هيچ‌گونه سخت‌گيرى دركار نبوده است. خداوند مى‌خواهد با اين دستورها هم
طهارت معنوى و هم جسمانى براى مردم فراهم شود.
به موردی از کاربرد «لِیُطَهِّرَکُم» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنواْ إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلواْ وُجوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحواْ بِرُؤوسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرواْ وَ إِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساء فَلَمْ تَجِدواْ ماء فَتَيَمَّمواْ صَعيدًا طَيِّبًا فَامْسَحواْ بِوُجوهِكُمْ وَ أَيْديكُم مِّنْهُ ما يُريدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَ لَكِن يُريدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرونَ) «اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! هنگامى كه براى
نماز بر مى‌خيزيد، صورت و دست‌ها را تا آرنج بشوييد؛ و
سر و پاها را تا برآمدگى روى پا
مسح كنيد. و اگر جنب باشيد، خود را بشوييد و
غسل كنيد). و اگر بيمار يا مسافر باشيد، يا يكى از شما از محل پستى آمده و قضاى حاجت كرده)، يا با زنان آميزش جنسى داشته‌ايد، و
آب براى غسل يا
وضو نيافتيد، بر زمين پاكى تيمّم كنيد؛ به اين طريق كه صورت (پيشانى) و دست‌هايتان را با آن
مسح كنيد، خداوند نمى‌خواهد شما را در تنگنا قرار دهد؛ بلكه مى‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نمايد؛ شايد
شکر به جا آوريد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: مراد از جمله
(يُريدُ لِيُطَهِّرَكُمْ) اين باشد كه بفرمايد غرض ما از
تشريع وضو و غسل و تيمم تنها حاصل شدن طهارت در شما است، چون اين سه دستور سه
وسیله و
سبب براى طهارت است، و اين طهارت هر چه باشد غير از پاكيزگى ظاهرى و برطرف شدن
خبث و كثافات از بدن است، بلكه طهارتى است معنوى، كه به وسيله يكى از اين سه دستور حاصل مى‌شود، و آن‌چه كه در نماز
شرط شده علاوه بر پاكى ظاهر بدن، همين طهارت معنوى است.
ممكن است از همين معنا استفاده كنيم كه وقتى غرض، طهارت معنوى است، پس كسى كه وضوى قبليش نشكسته و هنوز آن را دارد براى خواندن نماز بعدى ديگر
حاجت به طهارت جديد ندارد، و اين استفاده ما با اطلاق آيه منافات ندارد، زيرا
تشريع منحصر در تكليف وجوبى نيست، بلكه تكليف استحبابى نيز
تشريع مى‌خواهد (در نتيجه مى‌گوئيم به حكم اطلاق آيه
وضو گرفتن براى هر نمازى خوب و
مستحبّ است، هر چند كه وضوى نماز قبلى باقى باشد، ولى
واجب نيست، بلكه تنها در جايى واجب است كه وضوى قبلى شكسته شده باشد.).
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «لیطهرکم»، ج۳، ص ۳۸.
