قول (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
واژه
قول در کتب لغت به دو معنای
گفتار، و رای یا نظر آمده است. قول در معنای نخست عبارت است از آنچه گفته می‌شود و بیانگر ضمیر صاحب
گفتار است.
از آن در
اصول فقه و ابواب مختلف فقه سخن گفته‌اند.
در ابواب مختلف فقه برای این واژه مواردی تطبیق داده شده است.
قول به احکام پنج‌گانۀ تکلیفی قابل تقسیم است:
واجب مانند
امر به معروف و نهی از منکر،
مستحب، همچون صلوات و دیگر اذکار،
حرام مانند
غیبت و
تهمت،
مکروه از قبیل سخن گفتن در حال
تخلی و
مباح.
گفتار معصومان (علیهم‌السّلام) از مصادیق
سنّت به شمار می‌رود و بر همۀ مکلّفان
حجّت است، خواه آن را مستقیم از
معصوم (علیه
السلام) بشنوند یا با واسطۀ
راویان.
در صورت وقوع
تعارض بین
قول و
فعل معصوم (علیه
السّلام)، به تصریح برخی، قول او مقدّم می‌شود.
نقل قول
معصوم (علیه
السّلام) توسط راوی با وجود شرایط، همچون ثقه بودن، پذیرفته است و ردّ آن جایز نیست همچنین است نقل فتوای
مرجع تقلید توسط فرد ثقه و مورد اطمینان.
خبر دادن از موضوعاتی که آثار شرعی بر آنها مترتب است، مانند اِخبار از
نجاست یا
طهارت چیزی، با شرایطی پذیرفته است و آثار مربوط بر آن مترتب می‌شود.
همۀ عقود و ایقاعات با قول تحقق می‌یابند، چه با قول تنها، مانند
نکاح و
طلاق و چه با قول و فعل.
صحّت
عقد فضولی متوقف بر اجازۀ مالک است. این اجازه هم با قول تحقق می‌یابد و هم با فعل.
در
طلاق رجعی در دوران
عدّه،
زوج می‌تواند به همسرش رجوع کند. این رجوع می‌تواند قولی باشد یا فعلی.
•
فرهنگ فقه فارسی مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۶۹۱.
