قعید (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قعید:
(وَ عَنِ الشِّمالِ قَعيدٌ) قعید از ماده «
قعود» به معنى «نشسته» است، ولى گاهى به معنى «ملازم و مراقب» به‌كار رفته است.
طبق آيه مورد بحث، علاوه بر احاطه علمى خداوند به ظاهر و باطن انسان، دو فرشته نيز مامور حفظ و نگهدارى حساب اعمال او هستند كه از طرف راست و چپ از او مراقبت مى‌كنند، پيوسته با او هستند و لحظه‌اى جدا نمى‌شوند و اعمال او را گرفته و ضبط مى‌كنند، تا از اين طريق اتمام حجت بيشترى شود و تاكيدى باشد بر مسئله نگهدارى حساب اعمال و به تعبير ديگر مفهوم آيه اين نيست كه اين دو فرشته در سمت راست و چپ انسان نشسته‌اند، زيرا انسان گاه نشسته است و گاه در حال راه رفتن، بلكه اين تعبير،
کنایه از آن است كه اين دو همواره با انسان هستند و مترصد اعمال او مى‌باشند.
اين احتمال نيز داده شده است كه آن دو بر شانه راست و چپ، يا دندان انياب راست و چپ انسان هميشه نشسته‌اند و اعمال او را ثبت مى‌كنند و در بعضى از روايات غير معروف نيز اشاره‌اى به اين معنى ديده مى‌شود.
قابل توجه اين كه در روايات اسلامى آمده است كه فرشته سمت راست، نويسنده حسنات است و فرشته سمت چپ نويسنده سيّئات و فرشته اوّل فرمانده فرشته دوم است.
به موردی از کاربرد
قعید در قرآن، اشاره می‌شود:
(إِذْ يَتَلَقّى الْمُتَلَقّيانِ عَنِ الْيَمينِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعيدٌ) «به‌خاطر بياوريد هنگامى كه دو فرشته راست و چپ كه ملازم و مراقب انسان هستند، اعمال او را دريافت مى‌دارند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
جمله
(عَنِ الْيَمينِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعيدٌ) در تقدير عن اليمين
قعيد و عن الشمال
قعيد است يعنى دو فرشته‌اى كه يكى در سمت راست نشسته و يكى در سمت چپ نشسته و منظور از سمت راست و سمت چپ، راست و چپ آدمى است و كلمه
قعيد به معناى
قاعد، يعنى نشسته مى‌باشد.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قعید»، ج۳، ص۷۲۱.
