قضیه حملیه مرددة المحمول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قضیه حملیه مرددة المحمول، به‌معنای
قضیه حملیه دارای محمولِ مشتمل بر دو امر متنافی، به صورت مردّد است.
"قضیه حملیه مردّدة المحمول" یا "حملیه شبیه به منفصله" قضیه حملیه‌ای است با
موضوع واحد و محمولی که مردد بین دو چیز است؛ مثل اینکه بگوییم: موجود در این محل یا سواد است و یا بیاض.
قضیه مرددة المحمول از اقسام قضیه حملیه است و به
قضیه شرطیه منفصله شباهت دارد. وجه امتیاز لفظی آن از قضیه شرطیه منفصله به این است که در قضیه مرددة المحمول موضوع بر ادات انفصال مقدم می‌شود و در قضیه شرطیه منفصله
ادات انفصال بر موضوع مقدم است. قضیه مرددة المحمول، مانند: "هذا امّا واحد او کثیر" و قضیه شرطیه منفصله، مانند: "امّا هذا واحد او کثیر".
وجه امتیاز مفهومی آن دو به این است که در قضیه شرطیه منفصله تنافی بین دو
مفهوم در
صدق به جسب وجود و تحقق است. قضیه منفصله در حقیقت مرکب از دو قضیه‌ای است که نمی‌شود هر دو صادق باشند؛ مثل این که بگوییم: یا سواد در این محل موجود است ویا بیاض.و لکن در قضیه مرددة المحمول تنافی بین دو مفهوم مفرد در حمل بر موضوع واحد است.
به عبارت دیگر، همان طور که گاهی قضیه حملیه با
قضیه شرطیه متصله به‌لحاظ حاصل معنا (و معنای نهایی) به یک چیز برمی گردند (هر چند مفهوم صریح آنها متفاوت است، مثل: "طلوع الشمس ملزومٌ لوجود النهار" و "ان کانت الشمس طالعة فالنهار موجودٌ")، گاهی با قضیه شرطیه منفصله هم به لحاظ حاصل معنا مشترک هستند، هر چند مفهوم صریح آنها تخالف دارند. در این صورت اگر منافاتِ مستفاد از قضیه، در قضایا (و نه مفردات)، و به حسب صدق و تحقق باشد در قالب "قضیه منفصله" خواهد بود، مثل: "امّا ان یکون هذا الشئ اسود و امّا ان یکون اسود". اگر منافات مذکور، در مفردات، و به حسب صدق آنها بر ذات واحد باشد در قالب "قضیه حملیه مردّدة المحمول" خواهد بود، مثل: "هذا الشئ امّا اسود و امّا ابیض". و اگر منافات مذکور، در مفردات، و به حسب وجود در محل واحد باشد در قالب "
قضیه حملیه صرفه" خواهد بود، مثل: "السواد و البیاض متنافیان بحسب الوجود فی محلٍ واحد".
حملیه صِرفه، مقابل حملیه مردّدة المحمول است و مراد از آن، قضیه‌ای است که در محمول آن دو احتمال به صورت "امّا" و "او" وجود ندارد.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
•
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه حملیه مرددة المحمول»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۱۶.
