• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قصص (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: قصص (ابهام‌زدایی).


قَصَص (به فتح قاف و صاد)، یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای سرگذشت، تعقیب و نقل قصّه است.



قَصَص به معنای سرگذشت و تعقیب و نقل قصّه است. مصدر و اسم هر دو آمده است. طبرسی ذیل آیه ۶۲ آل عمران فرموده: قصص به معنی قصّه و سر گذشت است.
و در ذیل آیه ۱۱۱ یوسف فرموده: قصص خبری است که بعضی پشت سر بعضی باشد از اخبار گذشتگان علی هذا قصص مفرد است، راغب آن را جمع دانسته و گوید: قصص اخباری است پی‌جوئی و پیروی شده.


اصل قصّ و قصص به معنی پی‌جوئی است «قَصَ‌ اثَرَهُ‌ قَصّاً وَ قَصَصاً: تَتَبَّعَهُ شَیْئاً بَعْدَ شَیْ‌ءٍ»، سر گذشت را از آن قصص و قصّه گویند که گوینده آن را تعقیب می‌کند و در دنبال آن است. (فَلَمَّا جاءَهُ وَ قَصَ‌ عَلَیْهِ‌ الْقَصَصَ‌ قالَ لا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ‌) «چون موسی پیش شعیب آمد و سرگذشت خویش را حکایت کرد گفت نترس از قوم ستمکار نجات یافتی.»
در مجمع و اقرب و مصباح گفته: «قصّ الخبر» یعنی سرگذشت را آن‌طور که بود حکایت کرد.
[۱۰] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.
(وَ قالَتْ لِاُخْتِهِ‌ قُصِّیهِ‌...) «مادر موسی به خواهرش گفت: او را بجوی.» «قصّ» در اینجا در معنای اصلی به کار رفته است.
(نَحْنُ‌ نَقُصُ‌ عَلَیْکَ اَحْسَنَ‌ الْقَصَصِ‌...) «ما بهترین سرگذشت را برای تو حکایت می‌کنیم.» بعضی قصص را در آیه مصدر گرفته و احسن البیان گفته‌اند ولی اسم بهتر است.
(قالَ ذلِکَ ما کُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلی‌ آثارِهِما قَصَصاً) «گفت: آن همان است که می‌جستیم و پی‌جویانه بنشانه قدم‌های خویش باز گشتند.» قصصا در آیه به معنی پی‌جوئی و اتّباع اثر است و آن مصدر است در موضع حال، تقدیرش «یقصّان الاثر قصصا» می‌باشد.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قصص»، ج۶، ص۱۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۷۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۱۷۹.    
۴. آل عمران/سوره۳، آیه۶۲.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۷۶۴.    
۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۱۱.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۴۱۶.    
۸. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۶۷۱.    
۹. قصص/سوره۲۸، آیه۲۵.    
۱۰. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه.
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۰.    
۱۲. فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ج۱، ص۲۶۱.    
۱۳. قصص/سوره۲۸، آیه۱۱.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۰.    
۱۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۳.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۵، ص۳۱۸.    
۱۷. کهف/سوره۱۸، آیه۶۴.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۴۷۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قصص»، ج۶، ص۱۱.    






جعبه ابزار