قصص (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَصَص (به فتح قاف و صاد)، یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای سرگذشت، تعقیب و نقل قصّه است.
قَصَص به معنای سرگذشت و تعقیب و نقل قصّه است. مصدر و اسم هر دو آمده است.
طبرسی ذیل
آیه ۶۲ آل عمران فرموده: قصص به معنی قصّه و سر گذشت است.
و در ذیل
آیه ۱۱۱ یوسف فرموده: قصص خبری است که بعضی پشت سر بعضی باشد از اخبار گذشتگان علی هذا قصص مفرد است،
راغب آن را جمع دانسته و گوید: قصص اخباری است پیجوئی و پیروی شده.
اصل قصّ و قصص به معنی پیجوئی است «قَصَ اثَرَهُ قَصّاً وَ قَصَصاً: تَتَبَّعَهُ شَیْئاً بَعْدَ شَیْءٍ»، سر گذشت را از آن قصص و قصّه گویند که گوینده آن را تعقیب میکند و در دنبال آن است.
(فَلَمَّا جاءَهُ وَ قَصَ عَلَیْهِ الْقَصَصَ قالَ لا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ) «چون
موسی پیش
شعیب آمد و سرگذشت خویش را حکایت کرد گفت نترس از قوم ستمکار نجات یافتی.»
در
مجمع و
اقرب و
مصباح گفته: «قصّ الخبر» یعنی سرگذشت را آنطور که بود حکایت کرد.
(وَ قالَتْ لِاُخْتِهِ قُصِّیهِ...) «
مادر موسی به خواهرش گفت: او را بجوی.» «قصّ» در اینجا در معنای اصلی به کار رفته است.
(نَحْنُ نَقُصُ عَلَیْکَ اَحْسَنَ الْقَصَصِ...) «ما بهترین سرگذشت را برای تو حکایت میکنیم.» بعضی قصص را در
آیه مصدر گرفته و احسن البیان گفتهاند ولی اسم بهتر است.
(قالَ ذلِکَ ما کُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلی آثارِهِما قَصَصاً) «گفت: آن همان است که میجستیم و پیجویانه بنشانه قدمهای خویش باز گشتند.» قصصا در آیه به معنی پیجوئی و اتّباع اثر است و آن مصدر است در موضع حال، تقدیرش «یقصّان الاثر قصصا» میباشد.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قصص»، ج۶، ص۱۱.