قاعدة الفراغ و الصحة و... الاجتهاد و التقلید (مصباح الاصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب" قاعدة الفراغ و الصحة و... الاجتهاد و التقلید (مصباح الاصول) " مجموعۀ درسهاى استاد الفقهاء و المجتهدين،
آیت الله سید ابو القاسم خویی است. مقرِّر درسهاى استاد در اين كتاب، آيت الله
سید محمد سرور واعظ حسینی بهسودی از علماى بزرگ
افغانستان و از شاگردان برجستۀ حضرت آيت الله خويى است( ۱۲۹۲- ۱۳۵۷ هجرى شمسى).
آیت الله العظمی سید ابو القاسم خویی شب پانزدهم ماه
رجب سال ۱۳۱۷ هجرى قمرى، در خانوادۀ
علم و دانش و
تقوا در شهرستان خوى ديده به جهان گشود. ایشان در ۱۳ سالگى همراه برادر بزرگ خويش مرحوم
سيد عبد الله خويى و ديگر افراد خانواده رهسپار نجف شد. آيت الله خويى در خلال تحصيل، به تدريس نيز مى‌پرداخت و هر كتابى را كه مى‌آموخت، كتاب پيش از آن را
تدریس مى‌كرد. ايشان سالها به تدريس خارج
فقه و
اصول و
تفسیر قرآن كريم
اشتغال داشت. آيت الله خويى در سال ۱۳۵۰ هجرى قمرى، به زيارت حضرت
امام رضا علیه‌السلام نايل آمده و در سال ۱۳۵۳ هجرى قمرى، به
حج مشرف شدند.
آيت الله خويى پس از يادگيرى مقدمات نزد بزرگان و اساتيد سطح، از جمله پدر بزرگوارش به تدريس كتب درسى فقه و اصول پرداخت و در ۲۱ سالگى به درس خارج روى‌آورد و در فقه و اصول از خرمن دانش دانشوران نام آور حوزۀ
نجف خوشه‌ها چيد و فيض‌هابرگرفت. برخى از آن بزرگان عبارتند از: - آيت الله
شیخ فتح الله شریعت اصفهانی ، - آيت الله
میرزای نائینی ، - آيت الله
آقا ضیاء عراقی ، - آيت الله
شیخ محمد حسین غروی اصفهانی ، - آيت الله
میرزا علی آقا شیرازی فرزند
میرزای شیرازی ، - آيت الله
شیخ محمد جواد بلاغی نجفی ، - آيت الله
سید حسین بادکوبه‌ای ، - آيت الله
آقامیرزا علی آقا قاضی . سرانجام این عالم بزرگ پس از ۹۶ سال حيات پر افتخار و بر جاى نهادن خدمات بزرگ دينى و دهها اثر جاويدان در هشتم
صفر سال ۱۴۱۳ هجری قمری به دیار باقی شتافت و غریبانه و بدون
تشییع در مسجد خضرا به خاك سپرده شد.
مقرِّر درسهاى استاد در اين كتاب، آيت الله
سید محمد سرور واعظ حسینی بهسودی از علماى بزرگ افغانستان و از شاگردان برجستۀ حضرت آيت الله خويى است( ۱۲۹۲- ۱۳۵۷ هجرى شمسى). آيت الله
بهسودى نيز، مانند استاد خويش، يكى از چهره‌هاى درخشان علما و فقهاى شيعه در عصر حاضر است و از شاگردان برجستۀ درس ايشان مى‌باشد.
تقريرات درس خارج اصول حضرت آيت الله خويى. مؤلف در اين كتاب به طرح و بررسى مباحث علم
اصول و ديدگاه‌هاى اصولى استاد گرانقدر خود حضرت آيت الله خويى پرداخته است. وى با بيانى شيوا و رسا و دقتى ژرف در مباحث
علم اصول، اثرى ارزشمند ارائه كرده است.
كتاب مصباح الأصول يكى از رايج‌ترين كتابهاى اصولى است كه طلاب و فضلا و اساتيد درس خارج اصول براى آگاهى از ديدگاه‌هاى اصولى حضرت آيت الله خويى به آن مراجعه مى‌كنند. اين كتاب با بيانى روان و ساده به طرح عميق‌ترين مسائل اصولى مى‌پردازد و در حوزه‌هاى علميّۀ
قم و نجف با استقبال فراوانى از طرف علما و بزرگان علم اصول مواجه شده و از ارزش و
اعتبار خاصى برخوردار است.
يكى از سبكهاى جديد در ميان علماى عصر حاضر شيوۀ تقريرات نويسى است. در اين شيوه شاگردان برجسته، با نوشتن تقريرات درس
استاد به طرح و بررسى ديدگاه‌هاى استاد مى‌پردازند و با اين كار امكان استفاده از مجالس درس استاد را براى ديگران و نسل‌هاى آينده نيز مهيا مى‌سازند و علاوه بر آن، زمينه‌هاى شكوفايى علمى خود را نيز فراهم مى‌كنند. يكى از آن تقريرات كتاب« مصباح الأصول» است كه مؤلف دانشمند آن، مجالس درس اصول استاد بزرگوار خود را به رشتۀ تحرير درآورده است.
حضرت آيت الله
بهسودى دربارۀ نگارش كتاب حاضر مى‌فرمايد: « فهذه ثمرات اقتطفتها من شجرة طيبة، و درر كلمات تلقيتها من أبحاث قيمة لحضرة
سيدنا الأستاذ العلامة، صراف نقود العلم بأفكاره الباكرة العميقة، غواص بحار الفضل بأنظاره العالية الدقيقة، المحدث الخبير و الفقيه البارع البصير و الأصولى الشهير، و الرجالى الكبير، حجة الإسلام و المسلمين، آية الله العظمى في العالمين،
سيدنا و مولانا الحاج
السيد أبو القاسم الخوئي أدام الله ظله العالي و متع المسلمين بوجوده الشريف.»
« اين كتاب ثمرات ارزشمندى است كه از شجرۀ طيبه‌اى چيده‌ام و كلماتى گهربار است كه از مباحث گران‌بهايى بهره برده‌ام و آن مجالس درس
سرور ما حضرت استاد
علامه كه با افكار تازه و عميق خود مباحث علمى را در دسترس قرار داده و درياهاى
فضل و دانش را با نظريات عالى و عميق خود غواصى نموده،
محدث آگاه و
فقیه بزرگ و نام‌آور، اصولى مشهور و رجالى بزرگ، حجة الإسلام و المسلمين، آيت الله العظمى در ميان جهانيان، آقا و مولاى ما، حاج
سيد ابو القاسم خويى، كه خداوند سايۀ ايشان را بر سر ما مستدام دارد و مسلمانان را از وجود شريف ايشان بهره‌مند گرداند.»
حضرت آيت الله خويى در تقريظى كه بر اين كتاب نگاشته مى‌فرمايد: « العلامة الحجة الحاج
السيد سرور الواعظ الحسيني البهسودي- دام توفيقه- فقد قرر أبحاثنا الأصولية و استوعبها عن فهم و تدقيق و قد لاحظت جملة منها في هذا الجزء فوجدتها تتميز ببيان شامل و دقة في الضبط فأسأل المولى جل شأنه أن ينفع بكتابه مصباح الأصول طلاب الحوزة العلمية ممن تاقوا إلى العلم و راموا الاستنارة بمصباحه.»
« علامه، حجت الإسلام،
سيد سرور واعظ حسينى بهسودى كه توفيقات ايشان مستدام باد، مباحث اصولى ما را تقرير نموده است. وى در اين كتاب مباحث ما را خوب درك كرده و با دقت فراوان بيان داشته است. من بخش‌هايى از اين كتاب را ملاحظه نموده‌ام و آن را كتابى يافتم كه با بيانى روان و كامل و دقتى فراوان به ضبط و نقل مباحث درس ما پرداخته است. از خداوند متعال درخواست دارم كه طلاب حوزه‌هاى علميّه و مشتاقان علم و
دانش از اين كتاب( مصباح الأصول) استفاده كرده و از روشنايى معارف آن بهره‌مند گردند.»
كتاب« مصباح الأصول» يك دورۀ كامل علم اصول است، اما متاسفانه جلد اول آن به چاپ نرسيده و از نسخۀ خطى آن نيز اطلاعى در دست نيست و فقط جلدهاى دوم و سوم آن به چاپ رسيده است.
جلد دوم شامل مباحث:
قطع ،
ظن ، ظواهر،
اجماع ،
شهرت ،
خبر واحد ،
برائت ،
احتیاط ،
تخییر و
قاعده لا ضرر است.
جلد سوم نيز شامل مباحث:
استصحاب ،
تعادل و
تراجیح و
اجتهاد و
تقلید مى‌باشد.
آيت الله
سيد محمد سرور حسينى بهسودى، جلد سوم را قبل از جلد دوم نگاشته است. وى در آخر جلد سوم تاريخ پايان نگارش آن را شب سه‌شنبه ۱۷
جمادی الثانی سال ۱۳۷۵ هجرى قمرى( بهمن ماه ۱۳۳۴ شمسى) ذكر كرده و در آخر جلد دوم تاريخ پايان نگارش آن را هشتم
شعبان سال ۱۳۷۶ هجرى قمرى(
اسفند ماه ۱۳۳۵ شمسى) دانسته است.
قاعدة الفراغ و الصحة و... الاجتهاد و التقلید (مصباح الاصول) نویسنده:آیت الله سید ابو القاسم خویی
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
