فی بیان الحاجة الی الطب و الاطباء و وصایاهم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب«فی بیان الحاجة الی الطب و الاطباء و وصایاهم» تالیف
قطب الدین محمود بن مسعود شیرازی از جمله نگاشته‌هایی است که پیرامون جایگاه
علم طب و ارزش آن و کلیاتی در
اخلاق پزشکی به رشته تحریر در آمده است.
طرح مباحثی این گونه از آن جهت ارزشمند است که اولا اهمیت علم طب را برای دانش‌جویان این
علم تبیین می‌نماید و ثانیا به مباحث اخلاقی مرتبط با علم پزشکی- که شاید چندان به آن توجهی نمی‌شود- بها داده می‌شود تا پزشکان علاوه بر برخورداری و توجه به
دانش و تجربه از این مباحث ارزشمند نیز
غفلت ننمایند.از سال
تحریر این رساله چیزی نمی‌دانیم چرا که نه تصریحی از مؤلف دراین باره وجود دارد و نه حتی اشاراتی که سال تقریبی نگارش این اثر را برای ما روشن نماید.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل است. در مقدمه مطالبی درباره مولف، نسخ و روش تحقیق کتاب آمده است. گسترده‌ترین بخش کتاب را فصل سوم تشکیل می‌دهد و شاید بتوان گفت این فصل سودمندترین بخش کتاب نیز به شمار می‌رود، چرا که در آن تذکرات مفیدی دیده می‌شود.
۱. این اثر را باید در مجموعه نگاشته‌هایی به حساب آورد که می‌توان از آنها به عنوان مقدمه
علم پزشکی یاد کرد، چرا که مباحثی در آنها مطرح شده که فراگیری آنها برای همه دانش آموزان رشته طب ضروری و لازم است.
۲. از سوی دیگر این مباحث به قلم کسی به رشته
تحریر در آمده که خود دانشمندی بزرگ به شمار می‌رود و کتاب‌هایی در رشته پزشکی به رشته تحریر در آورده است.
۳. ارزش دیگر این اثر جمع آوری توصیه‌هایی اخلاقی از پزشکان است، مطالبی که برای جستن آنها
زمان و تتبع زیادی لازم است و چه بسا بسیاری از آنها در منابع دیگری غیر از آنچه
قطب الدین شیرازی نوشته یافت نشود.
۴. فصل اول و دوم این کتاب سلسله گفتارهایی از مؤلف پیرامون اهمیت و ارزش علم طب و دانش‌هایی است که دانش‌جوی پزشکی به آنها نیاز پیدا می‌کند.
۵. فصل سوم نقل قول‌ها از پزشکان بزرگ که به عنوان
وصیت و توصیه نامه‌هایی از این اطباء نقل شده است. صبغه این بخش بیشتر صبغه‌ای اخلاقی است یعنی حرفی از مباحث علمی و نقدها و انتقادات مطرح نیست، بلکه مؤلف صفات و اخلاقی را که پزشکان باید به آن متخلق باشند از
زبان پزشکان بزرگ و در قالب
وصیت‌نامه‌ها آورده است.
این اثر به
اهتمام دکتر محمد فؤاد ذاکری و بر اساس دو
نسخه خطی موجود در دارالکتب
قاهره تصحیح و تحقیق شده است. محقق در ابتدا مقدمه‌ای نسبتا مفصل نگاشته و در این مقدمه به طب در
عصر جاهلی ،
زندگی و آثار
قطب الدین شیرازی، گزارشی از نسخ خطی کتاب و شیوه تحقیق این اثر پرداخته است.در انتهای کتاب نیز فهرست
اعلام ، کتب،
گیاهان ، بیماری‌ها و مصطلحات تشریح تدوین شده است. پاورقی‌های این اثر گاه به
اختلاف نسخ اختصاص دارد، ولی بخش عمده آن پاورقی‌هایی که محقق این اثر نگاشته و در آن به زندگی اطبایی که نام آنها در متن آمده و توضیح و شرح واژگان و مصطلحات و تخریج
احادیث و اقوال پرداخته است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
