فلاح السائل و نجاح المسائل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فلاح السائل
و نجاح المسائل» نوشته سید رضی الدین،
علی بن موسی بن طاوس حلی ، متوفای ۶۶۴ هجری است.
موضوع کتاب
ادعیه و اعمال مربوط به شبانه روز است.
مؤلف محترم پس از بیاناتی در مورد ارزش خلوت
و تنهایی
و این که بسیاری از عنایات الهی در خلوت به
انسان می‌رسد، پیرامون علت تالیف این کتاب می‌فرماید:
من در کتاب «
مصباح کبیر »
شیخ طوسی خیر فراوانی دیدم
و پس از آن به مطالب مهمی دست یافتم که تتمه‌ای بر کتاب مذکور قلمداد می‌شد
و هر کس بخواهد به نهایت درجات
کمال برسد می‌تواند از آنها کمک بگیرد...
لذا تصمیم گرفتم آنچه از
روایات به دست آورده‌ام
و آن اسراری که اجازه نشر آنها را دارم در کتابی گرد آورم
و نام آن را «تتمات مصباح المتهجد
و مهمات فی صلاح المتعبد» گذاشتم. این تتمات هم در چند جلد تنظیم شده است.
۱
و ۲- فلاح السائل، در اعمال شبانه روز در ۲ جلد (کتاب حاضر) ۳- زهرة الربیع، در ادعیه هفتگی ۴-
جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع ۵-
الدروع الواقیة من الاخطار ، در اعمالی که هر
ماه تکرار می‌شود ۶- المضمار للسباق
و اللحاق بصوم شهر اطلاق الارزاق
و عتاق الاعناق، شامل اعمال
ماه مبارک رمضان .
۷- السالک المحتاج الی معرفة مناسک الحجاج ۸
و ۹- الاقبال بالاعمال الحسنة، در اعمالی که هر
سال یک بار انجام می‌شود. این کتاب شامل اعمال سال، غیر از ماه مبارک رمضان است که در المضمار ذکر شده.
۱۰- السعادات بالعبادات، در اعمالی که وقت مشخصی برای آنها ذکر نشده است.
البته برای این ده جلد ترتیب دیگری نیز ذکر شده است.
سید بن طاوس ، که پرهیزکاری
و تقوایش زبانزد همگان است، در مقدمه تاکید دارد که قصدش از تالیف این کتاب تنها رضای
خداوند است
و می‌فرماید:
«اگر در این کتاب نقصی دیدی مرا
عفو کن
و اگر کتاب را کامل
و نافع یافتی خدا را شکر کن که عنایت اوست. اگر به وسیله این کتاب هدایت یافتی هم آن را از خدا بدان
و او را شکر کن
و مبادا شروع به تعریف
و تشکر از من کنی
و از
شکر الهی باز بمانی.» سید ابتدا
قصد داشته این کتاب را تتمه مصباح قرار دهد اما بخاطر نفع بیشتر صرف نظر کرده
و آن را به عنوان یک کتاب مستقل نگاشته
و منتشر نموده است.
سید بن طاوس در صدد تهیه کتابی بوده تا مکلف در شبانه روز اعمال خود را طبق آن انجام دهد، لذا متن روایات را ذکر کرده
و در مواردی که نیاز به توضیح دارد توضیحی مفصل یا خلاصه ذکر کرده
و اعمال
و اوراد را خیلی واضح بیان کرده است.
سلسله
اسناد روایات
و ماخذ نقل آنها دقیقا ذکر شده، چنان که روش متداول ابن طاوس است،
و در جایی که
سند نیاورده
و روایت سند داشته، گفته است: بحذف الاسناد که بدانند روایت مرسله
و مقطوعه نیست.
نکته دیگر این که چون «فلاح السائل» اولین جلد از کتاب «التتمات» است سید در ابتدای آن راه‌ها
و طرق نقل
حدیث خود را تا معصومین ذکر کرده است.
سید در پایان مقدمه می‌فرماید: چه بسا روایتی ببینید که شخص ضعیف یا مطعونی در سلسله سند آن باشد
و ما آن را نقل کرده‌ایم، نقل این
روایت دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد از جمله این که من راوی را
ثقه می‌دانسته‌ام یا ایراد بر او وارد نبوده یا از جهت اعتماد بر اخبار «من بلغ» بوده یا...
کتاب فلاح السائل توسط مصنف آن در ۲ جلد تنظیم شده
و در ابتدای کتاب نیز فهرست ابواب هر دو جلد توسط مصنف ذکر شده است؛ اما در چاپ حاضر که ظاهرا نسخه‌های خطی موجود نیز همین مقدار را دارند، تنها جلد اول کتاب است که شامل فصل اول تا سی‌ام می‌باشد
و متاسفانه هیچ اثری از جلد دوم کتاب در این چاپ
و نسخه‌های خطی آن یافت نشده است.
کتاب فلاح السائل در دو جلد
و ۴۳ فصل تنظیم شده است:
جلد اول، شامل ۳۰ فصل است بدین ترتیب:
۱- ابتدا چند فصل در عظمت
نماز و نماز با خاصیت
و ادعیه
و فضیلت آنها است، سپس صفات داعی بیان شده است.
۲- از فصل ۹ بحث طهارات سه گانه
و مقدمات
عبادات آمده.
۳- فصل ۱۵ تا ۲۹ کتاب پیرامون
نمازهای واجب و مستحب و نوافل یومیه
و ادعیه
و اذکار مختلف است.
۴- فصل ۳۰ به بعد آداب
خواب است که از آداب قبل از
خواب شروع شده است.
جلد دوم، که موجود نیست، شامل مطالبی بوده از جمله:
۱- از فصل ۳۱ آداب بیدار شدن از
خواب و نماز شب و فضیلت آن ذکر شده.
۲- از فصل ۳۶
نماز صبح و نافله آن
و اعمال هنگام
طلوع آفتاب آمده است.
۳- فصل ۴۱
و ۴۲
نماز مسافر و ادعیه ساعات است.
۴- فصل ۴۳ که آخرین فصل کتاب است شامل فضایل سوره‌های
قرآن برای خواندن در شبانه روز می‌باشد.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
