ظلّ - به فتح ظاء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ظَلّ (به فتح ظاء و تشدید لام) از
واژگان قرآن کریم به معنای دوام و پیوستگی، و همچنین به معنای صار و گردیدن آمده است.
ظَلّ به معنای دوام و پیوستگی است.
همچنین به معنای صار و گردیدن آمده است.
(وَ انْظُرْ اِلی اِلهِکَ الَّذِی ظَلْتَ عَلَیْهِ عاکِفاً) (اكنون به اين معبودت كه پيوسته آن را پرستش مى‌كردى؛ بنگر كه آن‌را مى‌سوزانيم...)
در
مجمع البیان گفته: اصل آن ظلمت و در آن دو قول است: به فتح ظاء و کسر آن، هر که با فتح خوانده ظاء را به حال خود گذاشته و هر که با کسر آن خوانده کسر لام را به ظاء نقل کرده است.
در
اقرب الموارد گوید: با ضمیر رفع «ظللت» به فتح ظاء و «ظلت» به فتح و کسر ظاء خوانده می‌شود.
ناگفته نماند: در آیه فوق و آیه
(فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ) (...تا در تعجب فرو رويد!)
به فتح ظاء آمده است.
در آیه اول آن‌را دوام معنی کرده‌اند یعنی: به معبودت که پیوسته ملازم آن بودی بنگر و در آیه دوم شاید به معنی شروع باشد یعنی: شروع می‌کردید به تعجب و گفتن اینکه: ما غرامت زده شدیم، و شاید به معنی دوام باشد.
ایضا ظلّ به معنی «صار» آمده است مثل
(ظَلَ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا) (...صورتش از فرط ناراحتى سياه مى‌شود...)
(فَظَلَّتْ اَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ) (...كه گردن‌هايشان در برابر آن بى‌اختيار خاضع گردد.)
راغب اصفهانی گوید: ظلت و ظللت با آنها از آنچه در روز می‌شود تعبیر می‌آورند و بجای «صار» است.
(قالُوا نَعْبُدُ اَصْناماً فَنَظَلُ لَها عاکِفِینَ) یعنی: «گفتند بتهائی را
ستایش می‌کنیم و پیوسته ملازم آنهائیم.»
(وَ لَئِنْ اَرْسَلْنا رِیحاً فَرَاَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ) (و اگر ما بادى بفرستيم داغ و سوزان، و بر اثر آن زراعت خود را زرد و پژمرده ببينند، مأيوس شده و پس از آن ناسپاسى مى‌كنند.)
«ظَلُّوا» به معنی «صاروا» است و ضمیر «فَرَاَوْهُ» به زرع راجع است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ظَلّ»، ج۴، ص۲۶۷.
