فضو (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَضَو (به فتح فاء و ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای وسعت است. از مشتقات این واژه در
آیات قرآن اِفْضاء (به کسر الف و سکون فاء) به معنای رسيدن به شیء با ملامست است. این واژه در
نهج البلاغه به معنای رساندن و اطلاع دادن به کار رفته است. كلمه أَفْضى بيشتر از يكبار در كلام الله يافت نشد.
فَضَو:
اتّساع و وسعت است. «فَضَا المكان: اتّسع».
(وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً) طبرسی فرموده: افضاء به شى‌ء، رسيدن به آنست با ملامست. اصل آن از فضاء به معنى وسعت است.
اقرب الموارد «أَفْضى فُلانٌ إِلى فُلَانٍ» را رسيدن شخصى به شخصى معنى كرده و گويد حقيقتش آن است كه يكى به فضاء ديگرى رسيد.
آیه درباره آنست كه
مهریّه زنان را از روى
ظلم از دستشان نگيريد، يعنى: «چطور آن را از دست زن می‌گيريد حال آنكه بعضى از شما به بعض ديگر رسيده است (و با رسيدن به يكديگر و ايجاد علقه
زوجیّت مثل يك وجود شده‌ايد) و زنان از شما پيمانى محكم گرفته‌اند». ظاهرا مراد، پيمان
عقد است كه مرد مهريّه را به‌واسطه عقد
ازدواج به‌عهده می‌گيرد.
در
مجمع از
ابن عباس نقل شده «أَفْضى» در آيه
کنایه از
جماع است و به قولى مراد خلوت صحيح با زن است، مقاربت باشد يا نه.
در
نهج البلاغه خطبه ۱۷۳ فرموده:
«وَ مَا أَبْقَى شَيْئاً مِمَّا يَمُرُّ عَلَى رَأْسِي إِلَّا ... أَفْضَى بِهِ إِلَيَّ»، «
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از آنچه به سر من خواهد آمد چيزى نگذاشت مگر آنكه به من رسانيد (و اطلاع داد)».
كلمه «أَفْضى» بيشتر از يكبار در
کلام الله يافت نشد.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فضو"، ج۵، ص۱۹۲.
