فردوس (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فِرْدَوْس (به کسر فاء و فتح دال و سکون راء و واو) از
واژگان قرآن کریم به معنای باغى است كه در آن
میوه، گل و ساير اسباب تمتّع و
لذت جمع است.
اين لفظ بيشتر از دو بار در قرآن نيامده است.
فِرْدَوْس باغى است كه در آن
میوه، گل و ساير اسباب تمتّع و
لذت جمع است.
در
مجمع از
زجّاج نقل كرده: فردوس باغى است شامل مزايا و محاسن تمام باغ‌ها.
گروهى گفته‌اند فردوس دره‌هائى است كه انواع علف‌ها در آن‌ها می‌رويد.
گفته‌اند آن لغت رومى است منقول به
عربی؛
ما آن را در اشعار عرب نيافتيم جز در شعر
حسّان كه گفته:
| فانّ ثواب اللّه كلّ موحّد | | جنان من الْفِرْدَوْس فيها يخلّد |
| | |
به مواردی از
فِرْدَوْس که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا) (باغ‌هاى
بهشت برين محلّ پذيرايى آنان خواهد بود.)
(الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيها خالِدُونَ) (وارثانى كه بهشت برين را به ارث مى‌برند و جاودانه در آن خواهند ماند.)
طبرسی خود فرموده: فردوس باغى است كه در آن ميوه، گل و ساير اسباب تمتّع و لذت جمع است.
در
کشّاف گفته: «
الْفِرْدَوْسُ: هو البستان الواسع الجامع لاصناف الثّمر.»
در
قاموس آن را باغى كه جامع ميوه‌هاى تمام باغات است گفته و نيز درّه‌ها ... كه زجّاج نقل كرده. قول
اقرب نيز قول قاموس است.
به نظر نگارنده: مراد از ذكر اين كلمه بيان وسعت نعمت‌هاى بهشتى است و اينكه تمام وسائل راحتى در آن جمع است، كه فرموده:
(وَ فِيها ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ) (و در آنجا هر چه دل‌ها مى‌خواهد و چشم‌ها از آن لذت مى‌برد آماده است.)
و جمله
(جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ) (باغ‌هاى
بهشت)
مثل
(جَنَّاتِ النَّعِيمِ) (باغ‌هاى پر
نعمت بهشتى)
است. كه
راغب،
نعیم را نعمت كثيره معنى كرده
و مثل:
(جَنَّاتِ عَدْنٍ) (باغ‌هاى جاويدان بهشتى)
و
(جَنَّاتُ الْمَأْوى) (باغ‌هاى جاويدان بهشتى.)
در آيه
(كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا) (باغ‌هاى
بهشت برين محلّ پذيرايى آنان خواهد بود.)
فردوس
صفت جنّات و
مؤنّث است
و
مفرد مؤنّث صفت جمع
مؤنّث آيد، مثل: «هبات وافرة» يعنى: «بهشت‌هاى واسع و پر نعمت منزل آن‌هاست.»
اين لفظ بيشتر از دو بار در
قرآن نيامده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فردوس»، ج۵، ص۱۵۸-۱۵۹.
