فتح ذرایع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فتح ذرایع تمسک به ابزار دستیابى به امور
واجب را گویند .
واژه " فتح " در
لغت به معناى گشودن و باز کردن است ؛ "ذرایع" جمع ذریعة به معناى "وسیله " است.
در اصطلاح ، تمسک به وسیله اى را مى گویند که منجر به امرى شود که داراى
مصلحت بوده و در نظر
شارع مطلوب باشد .
به بیان دیگر ، فتح
ذرایع به معناى دست یافتن و در اختیار داشتن هر وسیله اى است که مقدمه رسیدن به
واجب است ، تا بدین وسیله ، زمینه تحقق واجب فراهم گردد ؛ مثل آن که ، از طریق فتح ذرایع حکم به
وجوب وضو مى گردد ؛ چرا که
وضو از مقدمات پیدایش
نماز است . فتح ذرایع سبب
وجوب کارهاى مقدماتى
حج ـ
مقدمات حج ـ نیز مى گردد . فتح ذرایع در اصطلاح
اصولیان امامی با اندکى
تسامح "
مقدمه واجب " نامیده مى شود .
در کتاب "اصول الفقه الاسلامی" آمده است :
"فتح الذرایع: معناه الاخذ بالذرایع اذا کانت النتیجة مصلحة ، لان المصلحة مطلوبة . قال القرافی: اعلم ان الذریعة کما یجب سدها ، یجب فتحها و تکره و تندب و تباح فان الذریعة هى الوسیلة ، فکما ان وسیلة المحرم محرمة فوسیلة الواجب واجبة کالسعى للجمعة و الحج ".
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۰۰، برگرفته از مقاله «فتح ذرایع».
