غٰائِطِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غٰائِطِ:(مِّنكُم مِّن الْغآئِطِ) «غٰائِطِ» از مادّه
غَوْط (به فتح غین و سکون واو) به معنای غائب شدن است.
آیه مورد بحث اشاره به قضاى حاجت است و جالب اين كه به جاى «شما» (در آيه)، «يكى از شما» به كار رفته تا
عفت بيان آن بيشتر باشد و به اين
ترتيب،
عفت بيان
قرآن در اين آيه مانند بسيارى از آيات ديگر كاملاً مشهود است، زيرا هنگامى كه مى‌خواهد از قضاى حاجت سخن بگويد تعبيرى را انتخاب مى‌كند كه هم مطلب را بفهماند و هم واژه صريح و نامناسبى به كار نبرده باشد.
به موردی از کاربرد «غٰائِطِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنواْ لا تَقْرَبواْ الصَّلاةَ وَ أَنتُمْ سُكارَى حَتَّىَ تَعْلَمواْ ما تَقولونَ وَ لا جُنُبًا إِلاّ عَابِري سَبيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلواْ وَ إِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جاء أَحَدٌ مِّنكُم مِّن الْغآئِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساء فَلَمْ تَجِدواْ ماء فَتَيَمَّمواْ صَعيدًا طَيِّبًا فَامْسَحواْ بِوُجوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُمْ إِنَّ اللّهَ كانَ عَفُوًّا غَفورًا) «اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! در حال
مستی به
نماز و
جماعت در
مسجد نزديک نشويد، تا بدانيد چه مى‌گوييد؛ و همچنين در حالى كه جُنُب هستيد- مگر در حال عبور از مسجد- تا
غسل كنيد. و اگر بيماريد، يا مسافر، و يا يكى از شما از محل پستى آمده و قضاى حاجت كرده)، و يا با زنان آميزش جنسى داشته‌ايد، و در اين حال، آب براى
وضو يا غسل نيافتيد، بر زمين پاكى
تیمّم كنيد؛ به اين طريق كه صورت‌ها و دست‌هايتان را با آن
مسح نماييد.
خداوند، بخشنده و آمرزنده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: در عبارت
(أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغائِطِ) تا چه اندازه و چقدر زيبا
رعایت ادب شده است، ادبى كه بر هيچ متدبرى پوشيده نيست، براى اين‌كه منظور خود را با
کنایه فهمانده، و آن كنايه آمدن از غائط (چاله گودى) است، چون كلمه غائط به معناى محلى است كه نسبت به اطراف خود گود باشد، و مردم صحرانشين همواره براى قضاى حاجت به چنين نقطه‌هايى مى‌رفتند، تا به منظور رعايت ادب نسبت به مردم خود را در آن‌جا پنهان سازند و استعمال كلمه غائط در معنايى كه امروز معروف است يک استعمال جديد و نو ظهور، و از قبيل كناياتى است كه حالت كنايه بودن خود را از دست داده.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غائط»، ج۳، ص ۳۷۴.
