غَرَز (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَرَز و
غَریزه (به فتح غین) از
واژگان نهج البلاغه در اصل به معنای داخل کردن و معنای دیگر طبیعت،
خیر باشد یا
شرّ و ملکه‌ای است که
صفات ذاتیّه از آن صادر می‌شود.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره خلقت اشیاء از این واژه استفاده نموده است.
غَرَز و
غَریزه به معنای طبیعت، خیر باشد یا شرّ و ملکه‌ای است که
صفات ذاتیّه از آن صادر می‌شود.
غرز در اصل به معنای داخل کردن است گویند:
«
غَرَز الابرةَ فی الشَی‌ء: اَدخَلَها فیه.»
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات
اللهعلیه) درباره خلقت اشیاء فرموده است:
«أَحالَ الاَشياءَ لاَِوقَاتِها، وَ لامَ بَينَ مُخْتَلِفاتِها، وَ غَرَّزَ غَرائِزَها.» «خلقت اشیاء را به اوقات خود حواله کرد، میان مختلف‌ها، ملائمت پدید آورد و غرائز آنها در آنها نهاد.»
غریزه به همین مناسبت است.
«مغرز» محلّ داخل شدن، درباره
طاووس فرموده است:
«وَ مَخْرَجُ عَنُقِهِ كالابْريقِ، وَ مَغَرزُها إلَى حَيْثُ بَطْنُهُ كَصِبْغِ الْوَسِمَةِ.» «محل بیرون آمدن گردنش مانند
ابریق و محل فرورفتن آن به طرف شکمش مانند وسمه یمانی سبز است.»
در
خطبه ۹۰ فرموده است:
«وَ مَغْرِزِ الاَْوْراقِ مِنَ الاَْفْنانِ.» یعنی «محل فرو رفتن برگ‌ها از شاخه‌ها.»
این ماده شش بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غرز»، ج۲، ص۷۷۹.
