عند (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِنْد (به کسر عین و سکون نون) یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای
قرب و نزديكى است و در قرآن مجيد در معانى:
ظرف مکان،
حکم، بقاء يا حتمى بودن،
تقرب،
علم،
وقت حساب، جانب و ناحيه و غيره بكار رفته است.
عِنْد: ظرف است بمعنى
قرب و نزديكى. در
قرآن مجید در معانى زير بكار رفته است:
۱- ظرف مكان. ۲- حكم. ۳- بقاء يا حتمى بودن. ۴- تقرب. ۵- علم. ۶- وقت حساب. ۷- جانب و ناحيه و غيره.
اينک به بعضى از آيات بترتيب اشاره می‌شود:
موارد کاربرد عند در آیات قرآن:
ظرف مکان، مثل:
(فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ) (وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكاءً).
حکم، مثل:
(فَتُوبُوا إِلى بارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ) (إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ ...) (إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ).
ظاهرا «عند» در آيات فوق و نظير آنها بمعنى حكم و دستور است، يعنى:
توبه در حكم خدا خوب است و
دین در حكم و
تقدیر خدا
اسلام است.
بقاء يا حتمى بودن، مثل:
(فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ) (وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ) ايضا آياتيكه
(عِنْدَ رَبِّهِمْ) در آنها راجع به اجر
آخرت آمده، ظاهرا مراد از همه آنها حتمى بودن يا جاودان بودن
اجر است.
تقرّب، مانند:
(بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ) (فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ).
ظاهرا مراد از اين آيات چنانكه
راغب گفته تقرّب است كه با لفظ
(عِنْدَ رَبِّهِمْ) بيان شده است.
عِلْم، مثل:
(لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ طِينٍ • مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ) ميشود گفت: مراد از «عند» در اينگونه آيات
علم خداوندی است.
وقت حساب:
(لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ) (أَوْ يُحاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ) (وَ لَوْ تَرى إِذِ الْمُجْرِمُونَ ناكِسُوا رُؤُسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ).
«عند» در اينگونه آيات وقت حساب را ميرساند و شايد تقدير آن «عِنْدَ حِسابِ رَبِّكُمْ» و نظير آن باشد.
جانب و ناحيه، مثل:
(وَ لَمَّا جاءَهُمْ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ...) (وَ يَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ ما هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ).
ناگفته نماند «عند» براى
ظرف زمان نيز آيد، مثل: «اتَيْتُكَ عِنْدَ مَغيبِ الشَّمْسِ» ولى در قرآن براى زمان نيامده است.
ايضا بمعنى
اعتقاد آيد، مثل: «عِنْدى انَّكَ عادِلٌ».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عند"، ج۵، ص۵۶.
