• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن ابی‌شجاع بویه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



عمادالدوله ابوالحسن علی بن ابی شجاع بویه (د ۳۳۸ق/۹۴۹م)، پسر بزرگ ابو شجاع بویه که با پیوستنش به سپاه نصر بن احمد سامانی، شهرتی به هم زد و در طی مدت اندکی، شالوده حکومتی را در نواحی غرب و مرکزی ایران بنا نهاد که به دیلمیان یا آل بویه شهرت یافتند و حدود یک صد و بیست سال، کمابیش بر این نواحی حکمروایی کردند.



اندکی پس از چیرگی بر ارجان و نوبندجان، از بیم اتحاد دشمنان، با حسن و احمد که اینک به وی پیوسته بود، عزم اصطخر و سپس بیضاء کرد و از آن جا به سوی کرمان رفت. در راه سپاه محمد بن یاقوت را که به مقابله آمده بود، درهم شکست و به جای کرمان عازم شیراز شد و این شهر را تسخیر کرد (۳۲۲ق/۹۳۲م). سپس خلیفه عبّاسی الراضی و وزیرش ابن مقله را به ارسال ۸ میلیون درهم در سال نوید داد و خلعت و فرمان گرفت،
[۱] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۲۹۹، به کوشش آمدروز، ۱۳۳۲ق، طبع افست.
[۲] مستوفی، حمدالله، نزهة القلوب، ج۱، ص۴۱۱، به کوشش گای لسترنج، لیدن، ۱۳۳۱ق.
اما نماینده خلیفه را بفریفت و نگاه داشت تا وی در شیراز بمرد و آن مال بشکست.
[۳] صاحبی نخجوانی، هندوشاه بن سنجر، تجارب السلف، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش عباس اقبال، تهران، طهوری، ۱۳۵۷ش.



آنگاه با مرداویج که اهواز را تصرف کرده بود، صلح کرد و در قلمرو خود، خطبه به نام وی خواند. پس از قتل مرداویج (۳۲۳ق/۹۳۵م) ابوالحسن علی از سویی، و یاقوت و ابوعبدالله بریدی از سوی دیگر به اهواز تاختند. علی سپاه یاقوت را در اطراف ارجان بشکست و به درخواست ابوعبدالله بریدی و تأیید خلیفه، صلح شد و مقرّر گشت که علی بن بویه بر فارس فرمان راند و یاقوت و بریدی بر اهواز. اگرچه یاقوت در همان سال به تحریک بریدی به فارس حمله برد، ولی شکست خورد.


علی بر رامهرمز چیرگی یافت. وی در ۳۲۴ق/۹۳۶م، کهترین برادر خود احمد را به تصرف کرمان گسیل داشت و به قولی، خود به آن دیار لشکر کشید. آنگاه که ابوعبدالله بریدی از مقابل ابن رایق گریخت و به نزد علی بن بویه آمد و او را به تصرف خوزستان و عراق تحریک کرد، وی ابوعبدالله را با لشکری به فرماندهی برادرش احمد روانه ساخت و اهواز و بصره را به اقطاع بریدی داد، برآن شرط که هر سال ۸ میلیون درهم به نزد علی فرستد. آنگاه سپاهی دیگر به مدد او فرستاد و احمد، اهواز را تسخیر کرد. در ۳۲۹ق/۹۴۱م که وشمگیر زیاری بر وی چیره شد، از سوی خلیفه المستکفی، لقب عمادالدوله یافت و مدتی بعد ناصرالدوله حمدانی هم خطبه به نام ۳ برادر کرد. عمادالدوله همچنان در تختگاه خود شیراز فرمان می‌راند تا در ۳۳۸ق/۹۴۹م درگذشت و در اصطخر به خاک سپرده شد. وی چون پسر نداشت، برادرزاده خود فناخسرو (یا پناه خسرو)،
[۸] ابن اسفندیار، محمد بن حسن، تاریخ طبرستان، به کوشش عباس اقبال، تهران، کلاله خاور، ۱۳۲۰ش.
[۹] اقبال آشتیانی، عباس و حسن پیرنیا، تاریخ ایران، ج۱، ص۱۶۱، تهران، خیام، ۱۳۶۲ش.
پسر رکن‌الدوله حسن را به جانشینی خود برگزید.


۱. ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۲۹۹، به کوشش آمدروز، ۱۳۳۲ق، طبع افست.
۲. مستوفی، حمدالله، نزهة القلوب، ج۱، ص۴۱۱، به کوشش گای لسترنج، لیدن، ۱۳۳۱ق.
۳. صاحبی نخجوانی، هندوشاه بن سنجر، تجارب السلف، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش عباس اقبال، تهران، طهوری، ۱۳۵۷ش.
۴. ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ج۸، ص۳۰۷، دارصادر، بیروت، ۱۳۹۹ق.    
۵. ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ج۸، ص۳۳۶، دارصادر، بیروت، ۱۳۹۹ق.    
۶. ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ج۸، ص۳۴۱، دارصادر، بیروت، ۱۳۹۹ق.    
۷. ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ج۸، ص۴۷۷، دارصادر، بیروت، ۱۳۹۹ق.    
۸. ابن اسفندیار، محمد بن حسن، تاریخ طبرستان، به کوشش عباس اقبال، تهران، کلاله خاور، ۱۳۲۰ش.
۹. اقبال آشتیانی، عباس و حسن پیرنیا، تاریخ ایران، ج۱، ص۱۶۱، تهران، خیام، ۱۳۶۲ش.



دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «آل بویه»، ج۱، ص ۳۸۸.    



جعبه ابزار