علم (اصطلاحات نظامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علم اصطلاحی در
فقه نظامی است و به معنای نشان و پرچمی است که
لشگر گرد آن جمع می‌شوند.
عَلَمْ به فتح عین و لام. (جمع آن اعلام، عِلام نظیر: قَلم، اقلام، قِلام- جَبَل، اجبال، جبال-
جَمَل، اجمال، جِمال)
اسمی عربی است که در لغت به معنای مَنار، کوه بلند، نشانی که در راه برای شناختن برپا سازند نشان و پرچمی که لشگر گرد آن جمع می‌شوند (البته در
تاج العروس عَلَمْ به معنای «مهتر قوم» آمده است.)
در
اصطلاح (چرا که در اصطلاح نحویان، علم یکی از معارف است و آن اسمی است که بر شیی‌ء معینی وضع شده که به وضع واحد، دیگری را شامل نمی‌شود و خود به علم شخصی و جنسی تقسیم می‌گردد)
به معناهایی که با آن مناسبت دارد، از قبیل نشان و پرچمی که لشگر گرد آن جمع می‌شوند، به کار می‌رود.
در
قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ مِنْ ایاتِهِ الْجَوارِ فی الْبَحْرِ کَالْاعْلامِ؛ و یکی دیگر از آیاتش کشتی‌های کوه پیکر جاری در دریاهاست.»
اعلام، جمع علم در این
آیه به معنی «کوه» است، ولی در اصل به معنی علامت و اثری است که از چیزی خبر می‌دهد، مانند «عَلَمُ الطَّریق» یعنی نشانه‌های راه «وَ عَلَم اْلجَیْش» یعنی پرچم لشگر و مانند آن و اگر به «کوه» «عَلَم» گفته می‌شود، به خاطر آن است که از دور نمایان است.
(
احادیث بسیاری وجود دارد که در آنها واژه «عَلَم» به کار رفته است.
)
از علم به رایه و بیرق نیز تعبیر می‌شود، و در مقاله «
لواء» مطالبی پیرامون آن ذکر شده که می‌توانید به آن مراجعه کنید.
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۹۱.
