علت منصوص
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علت مَنصوص،
علتی که
شارع به آن تصریح کرده است.
از این عنوان در
اصول فقه ، مبحث
قیاس سخن گفته‌اند.
علّت منصوص، مقابل
علت مستنبط علتی را گویند که شارع به
صراحت یا به دلالت
ایماء آن را بیان کرده است. از آن به «
منصوص العلة» نیز تعبیر کرده‌اند.
آیا
منصوص العله حجّت و معتبر است، یعنی سرایت حکم از موردی که
علت در آن بیان شده، به هر موردی که
علت و
ملاک در آن وجود داشته باشد،
جایز و صحیح است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است. البته با علم به تام بودن
علت منصوص؛ به گونه‌ای که محرز شود حکم دائر مدار آن است و چیزی دیگر در
ثبوت حکم دخالت ندارد و نیز با
علم به وجود آن
علت در مورد دیگر، بدون
شک ،
علت منصوص حجت خواهد بود؛ از این رو، بعضی گفته‌اند: اختلاف در حجیت
علت منصوص، لفظی است نه محتوایی؛ بدین معنا که نظر قائل به عدم حجیت
علت منصوص، فرض معلوم نبودن تمامیت
علت، و نظر قائل به حجیت، فرض علم به تمامیت آن است؛ لیکن مفاد کلام برخی قدما اختلاف معنوی آن است و نه صرف اختلاف لفظی.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۴۹، برگرفته از مقاله «علت منصوص».
