عصم - به فتح عین (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَصْم (به فتح عین و سکون صاد) یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای
امساک و
حفظ است.
اِعْتِصام به معنای چنگ زدن و
اِسْتِعْصام به معنای
امتناع است، يعنى طلب آنچه خويش را با آن
حفظ كند.
عَصْم (بر وزن فَلْس)
امساک و
حفظ است.
راغب گفته: «الْعَصْمُ: الْإِمْسَاكُ»؛
در
صحاح گفته:
عصمت به معنى منع است «عَصَمَهُ الطَّعامُ» يعنى
طعام او را از
گرسنگی مانع شد.
(وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ)،
«خدا ترا حفظ ميكند». آيه درباره جريان مقدّس
غدیر خمّ است.
(مَنْ ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ)،
(سَآوِي إِلى جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنَ الْماءِ)،
حفظ و منع هر دو در اينجا به يك معنى است.
(ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ)،
«آنها را از
عذاب خدا حافظى و مانعى نيست».
اِعْتِصام به معنای چنگ زدن است.
(وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ) (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً) گوئى
انسان به لطف
خدا از
گناه امتناع می‌كند لذا اعتصام كه می‌بايست امتناع معنى شود چنگ زدن معنى شده است.
اِسْتِعْصام به معنای امتناع است. يعنى طلب آنچه خويش را با آن
حفظ كند.
(وَ لَقَدْ راوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ)،
«با او درباره كام گرفتن مراوده كردم امتناع نمود.»
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عصم»، ج۵، ص۸.
