عدة الداعی و نجاح الساعی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«عدة الداعی و نجاح الساعی» نوشته
جمال الدین، احمد بن محمد بن فهد حلی، متوفای ۸۴۱ هجری و مدفون در
کربلای حسینی نزدیک خیمه گاه است. مؤلف، کتاب را در سال ۸۰۱ تألیف کرده است.
ابن فهد کتاب خود را این چنین تقسیم کرده:
در
تعریف دعا و ترغیب به آن است. مقدمه که مختصر است بیشتر عنایت به ذکر
اخبار من بلغ دارد که هر کس حدیثی در
استحباب چیزی بشنود و به آن عمل کند
ثواب آن را می برد، اگر چه پیامبر صلی الله علیه و آله آن را نگفته باشد.
ابواب کتاب، شامل شش باب است به این ترتیب:
باب اول، در مورد ترغیب بر دعا از راه
عقل و
نقل است؛ در این باب ابتدا
دلیلی عقلی بر لزوم دعا کردن بنده آورده، پس از آن روایات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیهم السلام را ذکر کرده است. همچنین آیات قرآن را آورده و بر آنها
استدلال نموده. مؤلف در بین مطالب، اشکالات متعددی که ممکن است به
ذهن انسان خطور کند را مطرح کرده و به آنها جواب های کاملی داده است.
ابن فهد در این قسمت هفت عامل اساسی را مطرح کرده از جمله خود دعا،
وقت دعا و... سپس پیرامون هر یک، روایات مربوطه را ذکر کرده است.
این باب در دو بخش مرتب شده:اول، آنها که دعایشان
مستجاب می‌شود. دوم، آنها که دعایشان مستجاب نمی‌شود. و
روایات پیرامون هر یک.
این باب شامل مطالبی مانند:
مقدمات دعا، مانند
طهارت و
استقبال قبله و... و
آداب مقارن دعا مانند تکرار و مخفی کردن دعا و گروهی دعا کردن و... و
آداب بعد از دعا، مانند همیشگی بودن دعا و کشیدن دست به
صورت و
صلوات فرستادن و ترک گناهان بعد از دعا و... به عنوان خاتمه، بحثی در
ریا و
عجب با استفاده از روایات
معصومین علیهم السلام در پایان این باب آمده که بسیار سودمند است و شامل معنای آنها، خطرات، راه علاج و... می شود.
ابن فهد می فرماید:« حال که فضل و اهمیت دعا بیان شد، بحثی پیرامون ذکر می آوریم؛ زیرا ذکر، تمام فوائد دعا را دارد و قائم مقام آن می شود و همان طور که دعا رفع
بلا و جلب نفع می کند، ذکر نیز همین خصوصیات را دارا است. در این باب، ابن فهد شرایط و
آداب ذکر و انواع آن را بیان کرده و ادعیه مخصوص به اوقات خاص را آورده است.
ابن فهد می فرماید
تلاوت قرآن قائم مقام
دعا و
ذکر است و تمام فواید آنها را دارد و علاوه بر آنها، چندین مطلب به عنوان برتری
قرآن بر دعا و ذکر، بیان کرده است. در پایان این باب نیز، فوایدی از آیات و
سور قرآن ذکر کرده است.
ابن فهد حلی، در خاتمه،
اسماء الله الحسنی را با ذکر روایتی از
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بیان کرده، پس از آن هر یک از ۹۹ اسم الهی را توضیحی مختصر داده و در پایان نکته ظریفی در مورد تکثّر اسماء الهی و یگانه بودن
خداوند و وجه جمع این دو بیان نموده است.
مؤلف پس از تألیف کتاب، تصمیم به تلخیص آن گرفت. علت آن را هم این دانسته که کتاب حاضر برای کسانی است که تفصیل را بخواهند، لذا تلخیص آن را با نام«
نبذة الباغی فی ما لا بد منه من آداب الداعی » تألیف کرد.
کتاب شریف« عدة الداعی» به لحاظ جامعیت و نظم زیبای کتاب و جایگاه رفیع مؤلف آن و توجه خواص و عامه
مردم، توسط علمای بزرگوار در چند نوبت ترجمه شده تا نفع آن برای استفاده کنندگان به حد اکثر برسد. از جمله ترجمه های کتاب می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱. ترجمه کتاب توسط علی بن حسن زواری با نام« مفتاح النجاة» که از شاگردان
محقق کرکی و استاد مولا فتح الله کاشانی است.
۲. ترجمه کتاب توسط نصیر الدین، محمد انصاری در سال ۹۶۷ هجری؛
۳. ترجمه کتاب توسط
سید صادق توشخانکی در سال ۱۳۰۱ هجری.
کتاب عدة الداعی بارها در
ایران و
هند به زیور طبع آراسته شده و بسیار مورد علاقه و توجه مردم قرار گرفته است. در چاپ حاضر مقدمه ای در شرح حال مؤلف و کتاب‌های او و فهرست هایی شامل مطالب و کتب اشاره شده در متن، به کتاب افزوده شده است. همچنین پاورقی و تعلیقات مفصلی شامل ترجمه
لغات مشکل متن، توضیحات ضروری و نافع و استخراج
روایات و
آیات در کتاب به چشم می خورد.
نرم افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
