• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالعظیم حسنی (دائرةالمعارف‌مؤلفان‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله حسنی (م ۲۵۲ق)، از محدثان موثق شیعه و از نوادگان امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) و اصحاب امام‌ هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام) که از امام جواد و امام‌ هادی (علیهماالسلام) روایت نقل کرده است.


ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله بن علی حسنی علوی‌، از نوادگان امام مجتبی (علیه‌السّلام) است که به دلیل حضورش در شهر ری بین ایرانیان شهرت دارد. نجاشی به نقل از احمد برقی (م ۲۸۰ق) می‌نویسد: عبدالعظیم از حاکم وقت گریخته، به ری آمد و در اتاق کوچکی در زیرخانه یکی از شیعیان ساکن شد و اوقات را به عبادت می‌گذراند. روز را به روزه و شب را به تهجد مشغول بود و گاه پنهانی بیرون می‌رفت و قبری را که اکنون مقابل بارگاه اوست، زیارت می‌نمود و می‌گفت: او از فرزندان موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) است. کم کم مردم از حضور وی آگاه شدند. عبدالعظیم سرانجام بیمار شد و از دنیا رفت و هنگامی که لباسش را بیرون آوردند تا او را غسل دهند به نسبش پی بردند، چون کاغذی در لباسش یافتند که نام و نسب خود را تا امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) ثبت کرده بود.
[۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۷-۲۴۸.    


فخر رازی بر خلاف دیگران می‌گوید: عبدالعظیم حسنی در طبرستان سکونت داشت و سرانجام کشته شد.
[۲] فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۶۴.    
شیخ طوسی نام او را ذیل اصحاب امام‌ هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام) ذکر کرده،
[۳] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۸۷.    
[۴] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۰۱.    
ولی برخی وی را صحابی امام جواد (علیه‌السّلام) هم دانسته
[۵] حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۳، ص۷۰.    
و برخی دیگر گفته‌اند که امام رضا (علیه‌السّلام) را هم درک کرده است.
[۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۱۹۰.    
معاصر بودن وی با امام هشتم قابل قبول نیست
[۷] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۳.    
و گویا اشتراک کنیه امام رضا (علیه‌السّلام) با امام‌ هادی (علیه‌السّلام) منشا این اشتباه شده است.
عبدالعظیم حسنی از امام جواد و امام‌ هادی (علیهماالسلام)
[۸] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۵۰.    
و همچنین از حسن بن حسین عمری، عمر بن رشید و دیگران روایت کرده است.
[۹] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۲.    
احمد بن مهران، احمد برقی و سهل بن جمهور از جمله راویان او هستند.
[۱۰] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۴۶۱.    
علامه حلی او را به عبادت و ورع توصیف کرده و می‌گوید: درباره او حکایتی وجود دارد که بر خوبی‌اش دلالت دارد.
[۱۱] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۲۶.    
گویا مراد وی، همان داستان مشهوری است که عبدالعظیم عقاید خود را به امام دهم ارایه کرد و امام فرمود: این دین پسندیده است و بر آن ثابت قدم باش.
[۱۲] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۶، ص۴۱۲.    

از امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) روایت شده که زیارت عبدالعظیم در ری معادل زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) است، اما آیت‌الله خوئی این خبر را ضعیف می‌داند.
[۱۳] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۳.    


وفات حسنی را در نیمه شوال یکی از سال‌های ۲۵۰ق تا ۲۵۵ق نوشته‌اند.
[۱۴] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۵۱.    


کتاب‌های خطب امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)
[۱۵] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۴۹.    
و الیوم و اللیلة
[۱۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۳۰۴.    
از اوست. به مناسبت کنگره بزرگداشت عبدالعظیم، شماره ۸۰ مجله آئینه پژوهش، تیرماه ۱۳۸۲ به وی اختصاص یافته و اطلاعاتی کافی درباره‌اش ارایه داده است.
[۱۷] استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۶، ص۴۰۲.    
[۱۸] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۹، ص۱۳۸۵۸.
[۱۹] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۸، ص۱۷۲.    
[۲۰] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۱.    
[۲۱] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۳۰.    
[۲۲] کیاء گیلانی، احمد بن محمد، سراج الانساب، ص۴۲.


۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۷-۲۴۸.    
۲. ↑ فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۶۴.    
۳. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۸۷.    
۴. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۰۱.    
۵. ↑ حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۳، ص۷۰.    
۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۱۹۰.    
۷. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۳.    
۸. ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۵۰.    
۹. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۲.    
۱۰. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۴۶۱.    
۱۱. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۲۶.    
۱۲. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۶، ص۴۱۲.    
۱۳. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۳.    
۱۴. ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۵۱.    
۱۵. ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۴۴۹.    
۱۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۵، ص۳۰۴.    
۱۷. ↑ استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۶، ص۴۰۲.    
۱۸. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۹، ص۱۳۸۵۸.
۱۹. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۸، ص۱۷۲.    
۲۰. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۱.    
۲۱. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۳۰.    
۲۲. ↑ کیاء گیلانی، احمد بن محمد، سراج الانساب، ص۴۲.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۴۸-۴۴۹، برگرفته از مقاله «عبدالعظیم حسنی».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام جواد | اصحاب امام عسکری | اصحاب امام هادی | امامزادگان تهران | درگذشتگان سال 252 (قمری) | راویان از امام جواد | راویان از امام حسن عسکری | راویان از امام هادی | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | سادات حسنی | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری) | مدفونان در ری | نوادگان امام حسن
جعبه ابزار