عب‌ء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِب‌ء (به عین کسر) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ثقل و
سنگینی و آماده کردن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
انسان و در مقام
موعظه و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِب‌ء به معنای ثقل و
سنگینی و آماده کردن آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره انسان فرموده است:
«وَيَتَذَكَّرُ أَمْوَالاً جَمَعَهَا، أَغْمَضَ فِي مَطَالِبِهَا و... وَأَشْرَفَ عَلَى فِرَاقِهَا و... فَيَكُونُ الْمَهْنَأُ لِغَيْرِهِ، وَالْعِبءُ عَلَى ظَهْرِهِ.» (به ياد ثروت‌هايى كه جمع كرده مى‌افتد؛ همان ثروتى كه در جمع آورى آن چشم‌ها را به هم گذارده و از
حلال و
حرام و مشكوک، گرفته و
گناه جمع‌آورى آنها همراه اوست، هنگام جدايى از آنها فرا رسيده، براى وارثان به جاى مى‌ماند، از آن متنعّم مى‌شوند و از آن بهره مى‌گيرند، راحتى آن براى ديگران و سنگينى گناهش بر دوش اوست.)
(شرح‌های خطبه:
)
عب‌ء به معنای وصف (ثقیل) نیز آید چنان‌که فرموده است:
«مِنَ الْعِبْءِ الْـمَحْمُولِ عَلَيْهَا» «از چیز ثقیلی که بر آن حمل شده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
جمع آن اعباء، به معانی اثقال است، در مقام موعظه فرموده است:
«وَتَدَبَّرُوا أَحْوَالَ الْمَاضِينَ مِنَ الْمُؤمِنِينَ قَبْلَكُمْ، كَيْفَ كَانُوا فِي حَالِ التـَّمحِيصِ وَالْبَلاَءِ؟ أَلَمْ يَكُونُوا أَثْقَلَ الْخَلاَئِقِ أَعْبَاءً، وَأَجْهَدَ الْعِبَادِ بَلاَءً» (در شرح حال
مؤمنان پيشين
تدبّر كنيد كه در حال
آزمایش و امتحان چگونه بودند! آيا بيش از همه، مشكلات بر دوش آنان نبود؟ و آيا بيش از همه مردم در شدّت و زحمت نبودند؟ و آيا از همه جهانيان در تنگناى بيشترى قرار نداشتند؟)
(شرح‌های خطبه:
) یعنی آیا آنها سنگین‌ترین مردم از جهت امتحان‌ها نبودند؟
«اعباء» ظاهرا امتحان‌های سنگین
بنی اسرائیل است.
و نیز:
«وَالاَْرْوَاحُ مُرْتَهَنَةً بِثِقَلِ أَعْبَائِهَا» ( ارواح، گروگان مسئوليّت اعمال خويشند.)
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عب‌ء»، ج۲، ص۶۹۴.
