طَرْف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَرْف: (قاصِراتُ الطَّرْفِ) «طَرْف» (بر وزن برف) به معناى پلک چشم است، و گاه، به معناى نگاه كردن نيز آمده است؛
توصيف زنان بهشتى به «
قاصِراتُ الطَّرْفِ» (آنها كه نگاهى كوتاه دارند) اشاره به اين است كه: تنها چشم به همسران خود دوخته‌اند، فقط به آنها عشق مى‌ورزند و به غير آنان نمى‌انديشند كه اين، از بزرگ‌ترين مزاياى همسر است.
بعضى از مفسران نيز، آن را به معناى حالت خمار بودن چشم كه حالت جالب مخصوصى است دانسته‌اند، جمع ميان اين دو معنا نيز، بى‌مانع است.
«طَرْف» مصدر است و به معناى گردش چشم نيز آمده، و
«طرفة العين» يعنى- يک گردش چشم- ضمناً ضمير در «
عَلَيْهَا» در
سوره «شوری» به عذاب باز مى‌گردد. درست است كه
«عذاب»، مذكر است ولى چون در اينجا به معناى نار و جهنم مى‌باشد، ضمير مؤنث به آن بازگشته است.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
طَرْف:
(وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ) (و نزد آنها همسرانى زيبا چشم است كه جز به شوهران خود عشق نمى‌ورزند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: قاصرات
الطرف كنايه است از اين كه: نگاه كردن آنان با كرشمه و ناز است، و مؤيد آن اين است كه دنبال آن، كلمه عين را آورده كه جمع عيناء است، و عيناء مؤنث أعين است، و هر دو به معناى چشمى است كه: درشت و در عين حال زيبا باشد (مانند چشم آهو). بعضى
از مفسرين گفته‌اند: معناى «
قاصِراتُ الطَّرْفِ» اين است كه: حوريان فقط به همسران خود نگاه مى‌كنند، و آن قدر ايشان را دوست مى‌دارند كه نظر از ايشان به ديگر سو، نمى‌گردانند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَعِندَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ أَتْرَابٌ) (و نزد آنان همسرانى است كه تنها چشم به شوهرانشان دوخته‌اند، و همسن و سالند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: منظور از صفت قاصرات
الطرف اين است كه: آن همسران به شوهران خود راضى و قانعند، و چشم به ديگرى ندارند. ممكن هم هست كنايه باشد از اينكه همسرانى پر ناز و كرشمه‌اند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَتَرَاهُمْ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا خَاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنظُرُونَ مِن طَرْفٍ خَفِيٍّ وَقَالَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَلَا إِنَّ الظَّالِمِينَ فِي عَذَابٍ مُّقِيمٍ) (و آنها را مى‌بينى كه بر
آتش عرضه مى‌شوند در حالى كه از شدّت ذلّت سرافكنده‌اند و زير چشمى به آن نگاه مى‌كنند؛ وكسانى كه ايمان آورده‌اند مى‌گويند:
زیانکاران واقعى آنانند كه سرمايه وجود خود و خانواده خويش را در
روز قیامت از دست داده‌اند؛ آگاه باشيد كه
ستمکاران آن روز در عذاب دائم هستند!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
طرف خفى به معناى نگاه ضعيف است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «طَرْف»، ص۳۵۴.
