طریق تعیین ضروب منتج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طریق تعیین ضروب منتج، به‌معنای شیوه تعیین ضروب منتج در هر یک از
اشکال اربعه است.
هر یک از اَشکال اربعه
قیاس اقترانی با توجه به تعداد مقدمات قیاس (دو مقدمه، یعنی
صغرا و
کبرا) و گزینه‌های ممکن به حسب
کم (
کلی یا
جزئی بودن) و
کیف (
موجبه یا
سالبه بودن) و
جهت (جهات سیزده یا پانزده‌گانه مشهور) ضروب متعددی دارد. از سوی دیگر، منتج‌بودن هر یک از این اَشکال مشروط به وجود شرایطی در ناحیه کمّ، کیف و جهتِ هر یک از صغرا و کبراست. وجود همین شرایط باعث می‌شود که همه ضروبِ ممکن در هر شکل، منتج نباشند، بلکه این ضروب، به دو دسته منتج و غیر منتج تقسیم شود. برای تعیین ضروب منتج در هر یک از اَشکال اربعه، دو طریق کلی وجود دارد:
۱. طریق اسقاط: در این روش، ابتدا به همه ضروب ممکنِ یک
شکل توجه می‌شود و با توجه به شرایط انتاج آن شکل، هر ضربی که فاقد آن شرایط باشد از مجموع ضروب، جدا و اخراج می‌شود و آنچه باقی می‌ماند ضروب منتج آن شکل خواهند بود.
۲. طریق تحصیل: در این روش، ابتدا به شرایط انتاجِ هر شکل توجه می‌شود و با رعایت آنها، ضروب واجد شرایط انتاج، یکی یکی استنباط و استخراج می‌شود.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «طریق تعیین ضروب منتج»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۲/۱۲.
