|
| ||||||||||||
چون روزگار حالی از شادی برای تو پیش آورد حال دیگری از ناپسندش ارمغانت می‌فرستد. شاعر دیگری گفته:
من کسی هستم که نشیب و فرازها دیده و فقط در بعضی ایام شیر روزگار را دوشیده و از آن بهره برده‌ام، و مرا از حالی به حالی کشیده است. زمخشری نیز آن‌را در آیه حال معنی کرده است. در همین مضمون است آیات: (وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ. ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَکِینٍ. ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَکَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ اَنْشَاْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقِینَ. ثُمَّ اِنَّکُمْ بَعْدَ ذلِکَ لَمَیِّتُونَ. ثُمَّ اِنَّکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ تُبْعَثُونَ)(و ما انسان را از عصاره‌اى از گِل آفريديم؛ • سپس او را نطفه‌اى در قرارگاهِ مطمئن رَحِم قرار داديم؛ • سپس نطفه را بصورت علقه [ خون بسته]، و علقه را بصورت مضغه [چيزى شبيه گوشت جويده شده]، و مضغه را بصورت استخوان‌هايى درآورديم؛ و بر استخوان‌ها گوشت پوشانديم؛ سپس آن را آفرينش تازه‌اى بخشيديم؛ پس بزرگ و پر بركت است خدايى كه بهترين آفرينندگان است! • آنگاه شما بعد از آن مى‌میريد؛ • سپس در روز قیامت برانگيخته مى‌شويد.) همین‌طور است آیه ۵ از سوره حجّ و سایر آیات.«ترکبنّ» و «عن» در آیه نشان دهنده آن است که هر حال قبلی پائین‌تر از حال بعدی است. راغب اصفهانی گوید: مطابقت آن است که چیزی را بالای چیزی بگذاری و به اندازه آن باشد، سپس گاهی در چیزی که فوق چیز دیگر یا موافق شی‌ء دیگر باشد بکار می‌رود. در آیه گذشته نیز آن مطابقت در نظر است. (الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً) (همان كسى كه هفت آسمان را بر فراز يكديگر آفريد...) طباق به معنی مطابقت است، ظاهرا مراد از آن بودن بعضی بالای بعضی است. آن‌را مشابهت نیز گفته‌اند. طِباقاً حال است از سَماواتٍ. بعضی آن‌را جمع طبق دانسته‌اند، مثل جمل و جمال (شتر- شتران). • قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «طبق»، ج۴، ص۲۰۷-۲۰۶. |
