ضریح امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![ضریح امام حسین]()
ضریح قبر امام حسین (علیه‌السلام)، ضریحی شش گوشه بوده که بر روی
قبر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) در
کربلا قرار دارد.
در طول تاریخ، حاکمان و پادشاهان مختلف در ساخت و ساز و تزیین حرم مطهر امام حسین (علیه‌السلام) همت گماشته‌اند. اولین ضریح بر روی قبر ایشان از جنس چوب بود و توسط
عضد الدوله دیلمی ساخته شد. در دوره قاجاریه ابتدا
فتحلی‌شاه و بعد
انیس‌الدوله زن
ناصرالدین‌شاه هرکدام ضریحی از جنس
نقره برای قبر شریف امام حسین (علیه‌السلام) ساختند.
طاهر سیف‌الدین داعی مطلق
فرقه بهره هند ضریحی از
نقره خالص ساخت. این ضریح با ضریح قاجاری تعویض گردید و ضریح
قبلی برای نصب بر روی
قبر مطهر امامین عسکریین (علیهما‌السلام) به
سامرا فرستاده شد.
کار ساخت ضریح فعلی سال ۱۳۸۵ش با تشکیل هیأت امنایی در ایران کلید خورد. این ضریح همانند ضریح
قبلی، شش گوشه و تقریباً به همان ابعاد، ساخته شده است. پس از نصب ضریح بر روی قبر مطهر امام حسین (علیه‌السلام)، در اسفند سال ۱۳۹۱ رونمایی شد.
گفتنی است داخل ضریح مطهر صندوقچه‌ای بر روی قبر شریف نصب است. این صندوقچه برای اولین بار توسط
شاه اسماعیل صفوی ساخته شد. صندوقچه دیگری توسط
گوهرشاد همسر
نادرشاه افشار به حرم مطهر هدیه گردید. این صندوقچه بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته و هنوز هم بر روی قبر مطهر نصب است.
در اینجا به اختصار به تاریخچه ساخت ضریح بر روی قبر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) و سازندگان آن اشاره می‌کنیم:
در سال ۳۷۱ه ق
عضدالدوله دیلمی از امرای
آل بویه برای نخستین بار ضریحی از جنس چوب ساج و تزیین شده با عاج روی قبر امام حسین (علیه‌السلام) نصب کرد و قبر را با پارچه‌های گران‌بهای دیباج پوشانید.
در سال ۱۲۱۳ ه. ق،
فتحعلی‌شاه قاجار به ملک‌الشعرای دربار خود،
فتحعلی‌خان صبای کاشانی، دستور داد که ضریحی
نقره‌ای بر قبر امام حسین(ع) نصب کند. او نیز صنعتگران را مامور کرد تا ضریح را بسازند و برخی اشعار خود را در مدح و رثای امام حسین(ع) بر ضریح نوشت. ساخت ضریح، پنج ماه طول کشید و آن را دید. سپس در سال ۱۲۱۸ ه. ق، محمدحسین قراگوزلو، حاکم همدان، این ضریح را به کربلا منتقل و بر قبر شریف حضرت سیدالشهداء (علیه‌السّلام)، نصب کرد.
در دوره
ناصرالدین‌شاه نیز یکی از زنان وی، به نام انیس‌الدوله، ضریح دیگری را از
نقره، برای نصب بر قبر شریف امام(ع) هدیه نمود که طول آن، ۸۰/ ۴ متر و ارتفاع آن، ۷۰/ ۱ متر بود.
طاهر سیف‌الدین، داعی مطلق پیشین
فرقه بُهره هند که از فرقه‌های
اسماعیلیان به شمار می‌آید، پس از زیارت کربلا در سال ۱۳۵۵ ه. ق، تصمیم گرفت ضریح جدیدی را به حرم مطهر امام حسین(ع) هدیه کند. ضریح اهدایی وی که با ضریح قاجاری تعویض شد، از
نقره خالص، و طول، عرض و ارتفاع آن، به ترتیب ۵/ ۵، ۵/ ۴ و ۷/ ۳ متر بود.
![ضریح قدیمی امام حسین]()
کار ساختن این ضریح، در سال ۱۳۵۸ ه. ق به پایان رسید و طی مراسمی رسمی با حضور داعی مزبور، رونمایی شد. برخی شعرای شیعه، از جمله
عبدالکریم النایف و
شیخ محمد سماوی، بدین مناسبت اشعاری سرودند که ماده تاریخ اشعارشان، به ترتیب برابر با ۱۳۵۵ و ۱۳۵۸ ه. ق است.
گفته می‌شود ضریح
نقره‌ای
قبلی پس از بازسازی، به آستان
سامرا ارسال شد و بر
قبر مطهر امامین عسکریین (علیهما‌السلام) نصب گردید.
در سال ۱۳۷۵ ه. ق، طاهر سیف‌الدین برای این ضریح، تاجی از طلا نصب کرد که نمای بیرونی آن، شامل چهار نوار بود؛ به‌گونه‌ای که محیط هر نوار، به صورت متدرج، از پایین به بالا، افزایش می‌یافت. روی هریک از این نوارها، کتیبه برجسته‌ای به خط ثلث و با پوشش آب طلا، قرار گرفته بود.
این ضریح، بیش از ۷۵ سال روی قبر امام حسین(ع) باقی بود؛ تا اینکه در سال ۱۳۹۱ ه. ش، از روی قبر شریف برداشته شد و ضریح جدیدِ ساخته شده در ایران، جایگزین آن گردید.
پروژه ساخت ضریح جدید امام حسین (علیه‌السّلام)، در سال ۱۳۸۵ ه. ش در ایران، با تشکیل هیئت امنایی برای این کار، آغاز شد. طرح هنری ضریح را «
استاد محمود فرشچیان»، نقاش بزرگ معاصر ایران ارائه داد و خطاطی کتیبه‌های آن را «استاد سید محمدحسینی موحد»، از خوشنویسان بزرگ
جهان اسلام برعهده گرفت و قلم‌زنی روی ضریح را نیز هنرمندان اصفهانی انجام دادند.
کار ساخت ضریح، از خرداد ماه سال ۱۳۸۷ ه. ش، در شبستان مدرسه معصومیه قم آغاز شد. برای طراحی سازه ضریح، از سیستم‌های روز مهندسی استفاده شد و مهندسان مختلف رشته‌های عمران و معماری، به‌ویژه آقایان عبدالحمید توکلی‌بینا و مهدی خوش‌نژاد، در ساخت ضریح کمک و نظارت کردند.
جنس اصلی سازه ضریح که قطعات
نقره و طلا روی آن ترکیب شده، از چوب ساج است که در سال ۱۹۹۳ م از جنگل‌های برمه استحصال شده و وزن چوب‌های به کار رفته در ضریح، ۵۳۵۰ کیلوگرم است. همچنین مقدار ۱۱۸ کیلو و ۶۵۰ گرم طلا و بالغ بر ۴۶۰۰ کیلوگرم
نقره در ساخت ضریح، استفاده شده است.
ضریح جدید همانند ضریح
قبلی، شش گوشه و تقریباً به همان ابعاد، ساخته شده است. مساحت نمای آن ۸۶/ ۳۳ مترمربع، طول و عرض آن ۳۴/ ۷• ۰۴/ ۵ متر و ارتفاع آن نیز ۴۹/ ۴ متر است. تعداد پنجره‌های مشبک گرداگرد ضریح نیز بیست پنجره است. سرانجام این ضریح پس از بدرقه مردم شهرهای مختلف ایران، به کربلا انتقال یافت و پس از نصب بر قبر شریف امام حسین (علیه‌السّلام)، طی مراسم باشکوهی در ۱۵ اسفند ۱۳۹۱ ه. ش رونمایی شد.
گویند
شاه اسماعیل صفوی در سال ۹۲۰ ه. ق، دستور ساخت شش صندوقچه چوبی خاتم و منبت‌کاری نفیس را صادر کرد تا بر قبور مطهر
امامان مدفون در
عراق نصب شود که البته صندوقچه
قبر امام حسین (علیه‌السّلام)، پس از وفات شاه اسماعیل در سال ۹۳۲ ه. ق بر قبر مطهر، نصب گردید.
در سال ۱۱۳۳ ه. ق،
گوهرشاه خانم، دختر
شاه سلطان حسین صفوی که به ازدواج
نادرشاه درآمد، صندوقچه چوبی خاتم‌کاری نفیسی را که ساخته دست هنرمندان شیرازی بود، به حرم مطهر هدیه کرد.
این صندوقچه در جریان حمله وهابی‌ها به
کربلا، آسیب دید و مقداری از آن، در آتش سوخت و برای همین، در سال ۱۲۲۵ ه. ق بازسازی گردید.
به علت نشستن گرد و غبار و چربی و آلودگی بر صندوقچه، در سال ۱۳۶۰ ه. ق، استاد «
محمدصنیع خاتم شیرازی»، صنعتگر معروف ایرانی، آن را به‌طور مناسب و شایسته‌ای، بازسازی کرد؛ به‌گونه‌ای که گویا برای نخستین بار از دست سازنده اصلی آن، بیرون آمده است. برای آنکه صندوقچه از گرد و غبار آسیب نبیند، آن را از چهار سمت و نیز از سمت بالا، با شیشه‌های سنگی مخصوصی پوشاندند و خطوط تقاطع شیشه‌ها را از پنبه و لاستیک پر کردند.
این صندوقچه، هنوز روی قبر شریف، موجود است و طول، عرض و ارتفاع آن، به ترتیب ۵/ ۴، ۳ و ۳۰/ ۱ متر است.
زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۱۷۲، برگرفته از مقاله «ضریح امام حسین».
