صید انعام (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن برای
صید انعام احکامی را بیان میکند، از جمله این
احکام حلیت صید انعام وحشی است.
در این
آیه خداوند
صید انعام وحشی برای انسان‌ها را حلال شمرده است:
یـایها الذین ءامنوا... احلت لکم بهیمة الانعـم الا ما یتلی علیکم غیر محلی الصید...
اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! به پيمان‌ها (و قراردادها) وفا كنيد! چهارپايان (و
جنین آنها) براى شما
حلال شده است مگر آنچه بر شما خوانده مى‌شود (و استثنا خواهد شد).
بعضی مفسران، «بهیمة الانعام» را در آیه یاد شده به انعام وحشی، و برخی دیگر، به اعم از وحشی و اهلی معنا کرده‌اند.
به دنبال دستور وفای به پیمان‌ها که تمام
احکام و پیمانهای الهی را شامل می‌شود یک سلسله از
احکام اسلام را بیان کرده، که نخستین آن حلال بودن
گوشت پاره‌ای از
حیوانات است، و می‌فرماید: چهار پایان (یا جنین آنها) برای شما حلال شده است (احلت لکم بهیمة الانعام).
انعام جمع نعم به معنی
شتر و
گاو و
گوسفند است ( نعم اگر به صورت مفرد استعمال شود به معنی شتر است اما اگر به معنی جمع باشد شتر و گاو و گوسفند را شامل می‌شود.
).
بهیمة از ماده بهمة (بر وزن تهمه) در اصل به معنی
سنگ محکم است و به هر چیز که درک آن مشکل باشد مبهم گفته می‌شود، و به تمام حیوانات که دارای
نطق و
سخن نیستند، بهیمه اطلاق می‌شود، زیرا صدای آنها دارای
ابهام است اما معمولا این کلمه را فقط در مورد چهار پایان بکار می‌برند، و
درندگان و
پرندگان را شامل نمی‌شود.
و از آنجا که جنین حیوانات نیز دارای یک نوع ابهام است بهیمة نیز نامیده می‌شود.
بنابراین حلال بودن بهیمه انعام یا به معنی
حلیت تمام چهار پایان است (به استثنای آنچه بعدا در
آیه ذکر می‌شود) و یا به معنی
حلیت بچه‌هایی است که در شکم حیوانات حلال گوشت وجود دارد (بچه‌هایی که
خلقت آنها کامل شده و
مو و
پشم بر بدن آنها روئیده است).
و از آنجا که
حلیت حیواناتی مانند شتر و گاو و گوسفند قبل از این آیه برای مردم مشخص بوده ممکن است آیه اشاره به
حلیت جنین‌های آنها باشد.
ولی آنچه در معنی آیه به نظر نزدیکتر می‌رسد این است که آیه معنی وسیعی دارد هم حلال بودن این گونه حیوانات را بیان میکند، و هم جنین آنها را، و اگر
حکم این گونه حیوانات در سابق نیز معلوم بوده در اینجا به عنوان مقدمه‌ای برای استثنائات بعد تکرار شده است.
این آیه اشاره به
حرمت صید انعام وحشی در حال
احرام دارد:
یـایها الذین ءامنوا... احلت لکم بهیمة الانعـم الا ما یتلی علیکم غیر محلی الصید...
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! به پيمان‌ها (و قراردادها) وفا كنيد! چهارپايان (و جنين آنها) براى شما حلال شده است مگر آنچه بر شما خوانده مى‌شود (و استثنا خواهد شد). و به هنگام احرام، صيد را حلال نشمريد!
حرمت صید انعام در حال احرام از پیمانهای الهی با
مؤمنان است:
یـایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود احلت لکم بهیمة الانعـم الا ما یتلی علیکم غیر محلی الصید و انتم حرم....
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! به پيمان‌ها (و قراردادها) وفا كنيد! چهارپايان (و جنين آنها) براى شما حلال شده است مگر آنچه بر شما خوانده مى‌شود (و استثنا خواهد شد). و به هنگام احرام، صيد را حلال نشمريد!
صید در احرام موجب پرداخت کفاره‌ای همانند آن از انعام است:
یـایها الذین ءامنوا لاتقتلوا الصید وانتم حرم ومن قتله منکم متعمدا فجزاء مثل ما قتل من النعم...
«نعم»
مفرد کلمه انعام است و به
شتر و
گاو و
گوسفند گفته می‌شود. «جزاء» مبتدایی است که
خبر آن حذف شده است. یعنی «علیه جزاء». کلمه «مثل» صفت «جزاء» است و مقصود از آن می‌تواند همگونی در جنس و وزن یا همانندی در قیمت باشد. «من النعم»
صفت یا
حال برای «جزاء» است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵ف ص۲۴۹، برگرفته از مقاله «صید انعام».
