صَخْرَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَخْرَة:
(صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّمَاوَاتِ) صَخْرَة: جمع آن
«صخر» و
«صخور» به معنى «سنگ بزرگ سخت» است.
به موردی از کاربرد
صَخْرَة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا بُنَيَّ إِنَّهَا إِن تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَكُن فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّمَاوَاتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ) علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مى‌گويند كه ضمير در انها به خصلت- كه يا خير است يا شر-، بر مى‌گردد، چون از سياق چنين بر مى‌آيد. در عين حال همين ضمير اسم كان، جمله
(مِثْقالَ حَبَّةٍ)خبر آن است. و مراد از بودن آن در
صخره، پنهان بودن و جايگير بودنش در شكم
صخره محكم است، يا در جوف آسمان‌ها يا در دل زمين، و مراد از آوردن آن، حاضر كردنش براى حساب و جزاست.
فصل سابق از كلام لقمان كه نقل شد راجع به توحيد و نفى شريک بود، مضمون آيه مورد بحث فصل ديگرى از كلام اوست، كه مربوط به
معاد و حساب اعمال است، و معنايش اين است كه اى پسرم! اگر آن خصلتى كه انجام داده‌اى، چه خير و چه شر، از خردى و كوچكى همسنگ يک دانه خردل باشد، و همان عمل خرد و كوچک در شكم
صخره‌اى، و يا در هر مكانى از آسمان‌ها و زمين باشد، خدا آن را براى حساب حاضر خواهد كرد، تا بر طبقش جزاء دهد، چون خدا لطيف است، و چيزى در اوج آسمان‌ها و جوف زمين و اعماق دريا از علم او پنهان نيست و علم او به تمامى پنهان‌ها احاطه دارد، خبيرى است كه از كنه موجودات با خبر است.
در اين آيه به يكى از اندرزهاى
لقمان بر مى‌خوريم كه درباره حساب اعمال و معاد است، مى‌گويد:
«پسرم! اگر اعمال نيک و بد، حتى به‌اندازه سنگينى خردلى باشد، در درون
صخره‌اى يا در گوشه‌اى از
آسمان يا درون
زمین جاى گيرد،
خدا آن را در دادگاه
قیامت حاضر مى‌كند و حساب آن را مى‌رسد، چرا كه خداوند دقيق و آگاه است»
آيه فوق اشاره به اين است كه اعمال نيک و بد هر قدر كوچک، كم‌ارزش و هر قدر مخفى و پنهان باشد، همانند خردلى كه در درون سنگى در اعماق زمين، يا در گوشه‌اى از آسمان‌ها مخفى باشد، خداوند لطيف و خبير كه از تمام موجودات كوچک و بزرگ و صغير و كبير در سراسر عالم هستى آگاه است آن را براى حساب و پاداش و كيفر حاضر مى‌كند و چيزى در اين دستگاه گم نمى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صَخْرَة»، ج۲، ص۵۷۹.
