• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صَبّ (به فتح صاد و تشدید باء) و انصباب (به کسر الف) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای ریختن و ریخته شدن که حضرت علی (علیه‌السلام) درباره محبت خویش از این واژه استفاده نموده است.



صَبّ به معنای ریختن و ریخته شدن لازم و متعدی هر دو آمده است. «صبّ الماء و نحوه: سبکه و انسبک»


• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره محبت خویش فرموده است: ««لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هذَا عَلَى أَنْ يُبْغِضَنِي مَاأَبْغَضَنِي وَلَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيَا بِجَمَّاتِهَا عَلَى الْمُنَافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنِي»؛ اگر با اين شمشيرم بر بينى مؤمن بزنم كه مرا دشمن بدارد، دشمن نخواهد داشت و اگر تمام دنیا را در گلوى منافق بريزم كه مرا دوست بدارد؛ دوست نخواهد داشت!»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده است:««أَلاَ وَإنَّ الدُّنْيَا قَدْ وَلَّتْ حَذَّاءَ، فَلَمْ يَبْقَ مِنْهَا إِلاَّ صُبَابَة كَصُبَابَةِ الاْنَاءِ اصْطَبَّهَا صَابُّهَ، أَلاَ وَإِنَّ الاْخِرَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ»؛ آگاه باشيد، دنیا به سرعت پشت كرده، و بيشتر از ته مانده ظرفى كه آب آن را ريخته باشند از آن باقى نمانده است! و به هوش باشيد كه آخرت رو به ما مى‌آيد.» (اصطباب و تصابّ: خوردن بقیه آب و ته مانده کاسه. و صبابة: باقی‌مانده آب و شیر در ظرف بعد از خوردن آن است.)
شارحان نهج البلاغه آن را «ابقاها مبقیها او ترکها تارکها» گفته‌اند.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه ۱۹۸ فرموده است: ««فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى... وَأَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعَابُ بَعْدَ إِنْصَابِهَا»؛ هر کس تقوی پیشه کند... مشكلات پى‌در‌پى و خسته كننده آسان شود.» (انصباب: استقرار و آن نوعی ریخته شدن است.) شارحان نهج البلاغه آن را اتعاب و رنج دادن هم گفته‌اند.


این واژه شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۲۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ط-الحسینی، ج۲، ص۶۱۰.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۲، حکمت ۴۰.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۳، حکمت ۴۵.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۷، حکمت ۴۵.    
۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۷۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۵، حکمت ۴۵.    
۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۰۳، خطبه ۴۲.    
۹. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۸۹، خطبه ۴۲.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۴، خطبه ۴۲.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۱۸.    
۱۲. شریفی، عبد‌الهادی، تهذیب شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۱۷۳.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۹۷، خطبه ۱۹۸.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۹۹، خطبه ۱۹۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۳، خطبه ۱۹۸.    
۱۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۸۹.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۷، خطبه ۱۹۸.    
۱۸. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ط-الحسینی، ج۲، ص۵۷۵.    
۱۹. صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد، ۳، ص۱۳۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صبب»، ج۲، ص۶۲۶.    






جعبه ابزار