• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شُعَیب (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شُعَیب:(وَ إِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا)
شُعَیب: نام يكى از پیامبران الهى بوده است كه نسبش طبق تواريخ با چندين واسطه به «ابراهیم» مى‌رسد.
او معاصر موسی بود يكى از دو دختر خود را به ازدواج او در آورد كه در برابر، هشت سال براى شعيب كار كند و اگر هم ده سال شد به اختيار خودش باشد و موسى ده سال براى او خدمت كرد و آن‌گاه با خانواده خود رهسپار مصر شد.
شعيب در سرزمين «مدین» (شهرى در جنوب شامات) و «ایکه» (بر وزن ليله-آبادى معروفى نزديک یمن) زندگى داشت و به‌ سوى اهل مدين رسالت يافت. اين سرزمين مردمى تجارت پيشه و مرفّه داشت كه در ميان آن‌ها بت‌پرستى و همچنين تقلب و كم‌فروشى در معامله كاملا رايج بود، آن‌ها به موعظه شعيب اعتنا نكردند و جز اندكى دعوت او را نپذيرفتند و به فساد و طغيانگرى ادامه دادند، سرانجام با نزول عذاب الهى، اين قوم از پاى در آمدند.



درباره عامل نابودى و نوع عذاب قوم شعيب تعبيرات مختلفى آمده است كه هيچ‌گونه منافاتى با هم ندارند، مثلا در آيه ۹۱ سوره اعراف عامل مرگشان «زلزله» و در آيه ۹۴ سوره هود «صيحۀ آسمانى» و در آيه ۱۸۹سوره شعراء «سايبانى از ابر كشنده» ذكر شده است.
بنابراين مى‌توان گفت يک صاعقه وحشتناک آسمانى كه از درون ابرى تيره و تار برخاسته بود شهر آن‌ها را هدف قرار داده و به دنبال آن (آن‌چنان كه خاصيت صاعقه‌هاى عظيم است) زمين‌لرزه شديدى توليد شده و همه چيز آنها را در هم كوبيده است.
شرح درگيرى اين پيامبر بزرگ با اهل مدين در سوره‌هاى متعددى از قرآن، مخصوصا سوره هود و شعراء آمده و نام او يازده بار در قرآن كريم ذكر شده است.


به موردی از کاربرد شُعَیب در قرآن، اشاره می‌شود:

۲.۱ - شُعَیب (آیه ۸۵ سوره اعراف)

(وَ إِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءتْكُم بَيِّنَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ فَأَوْفُواْ الْكَيْلَ وَ الْمِيزَانَ وَ لاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْيَاءهُمْ وَ لاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ) (و به سوی مدین، برادرشان شعیب را فرستادیم؛ گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی برای شما نیست. دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است؛ بنابراین، حقّ پیمانه و وزن را ادا کنید؛ و از اموال مردم کم نگذارید؛ و در روی زمین، بعد از آن‌که در پرتو ایمان و دعوت انبیا اصلاح شده است، فساد نکنید. این برای شما بهتر است اگر باایمان هستید.)

۲.۱.۱ - شُعَیب در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: شعیب (علیه‌السّلام) نخست قوم خود را پس از دعوت به توحید که اصل و پایه دین است به وفای به کیل و میزان و اجتناب از کم‌فروشی که در آن روز متداول بوده دعوت نموده، و ثانیا آنان را دعوت به این معنا کرده که در زمین فساد ایجاد نکنند، و بر خلاف فطرت بشری- که همواره انسان را به اصلاح دنیای خود و تنظیم امر حیات دعوت می‌کند- راه نروند.

۲.۲ - شُعَیب (آیه ۹۱ سوره اعراف)

(فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ ) (سرانجام زمين لرزه آنها را فرا گرفت؛ و صبحگاهان در خانه هايشان به رو افتاده و مرده بودند.)

۲.۱.۱ - شُعَیب در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه اصبحوا به معناى صاروا (گرديدند، شدند) و يا به معناى صبح كردند است، و معناى آيه، در آيه مشابه آن در داستان صالح گذشت.

۲.۳ - شُعَیب (آیه ۹۴ سوره هود)

(وَ لَمَّا جَاء أَمْرُنَا نَجَّيْنَا شُعَيْبًا وَ الَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مَّنَّا وَ أَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دِيَارِهِمْ جَاثِمِينَ) (و هنگامى كه فرمان ما فرا رسيد، شعيب و كسانى را كه با او ايمان آورده بودند، با رحمت خود نجات داديم؛ و آنها را كه ستم كردند، صيحه مرگبار آسمانى فرو گرفت؛ و بامدادان در خانه‌هايشان، به رو افتاده و مرده بودند.)

۲.۱.۱ - شُعَیب در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله مورد بحث تهديدى است از جانب شعيب (علیه‌السلام) به مردم مدين به شديدترين تهديدها، چون سخن او اشعار دارد بر اينكه نسبت به گفتار و تهديدش اطمينان كامل دارد و هيچ قلق و اضطرابى از كفر مردم به وى و تمردشان از دعوت وى ندارد، پس مردم با همه نيرو و تمكنى كه دارند كارى را كه مى‌خواهند بكنند او نيز كار خود را آن چنان ادامه مى‌دهد ولى چيزى نخواهد گذشت كه به طور ناگهانى و بدون خبر قبلى عذابى بر سرشان مى‌آيد كه در آن هنگام مى‌فهمند عذاب، چه كسى را خواهد گرفت، آنان را و يا شعيب را؟ پس مردم در انتظار باشند او نيز با آنان در انتظار مى‌نشيند و از آنان جدا نمى‌شود.

۲.۴ - شُعَیب (آیه ۱۸۹ سوره شعراء)

(فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ) (سرانجام او را تكذيب كردند، و عذابِ روزِ سايبان سايبانى از ابرِ صاعقه‌خيز آنها را فرا گرفت؛ به يقين آن عذاب روزى بزرگ بود!)

۲.۱.۱ - شُعَیب در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: همان روز عذاب قوم شعیب است، كه ابرى برايشان سايه افكند.

۱. أعراف/سوره۷، آیه۸۵.    
۲. وشُعَیْبٌ راغب أصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ص۴۵۵.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۸۹.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۶، ص۲۴۹.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۶، ص۲۵۸.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۱۵، ص۳۳۰.    
۷. أعراف/سوره۷، آیه۸۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۶۱.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۳۶.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۸۶.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۷۳.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۳۰۲.    
۱۳. أعراف/سوره۷، آیه۹۱.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۶۲.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۴۳.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۹۳.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۸۳.    
۱۸. ،طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۹۳.    
۱۹. هود/سوره۱۱، آیه۹۴.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۳۲.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۵۶۲.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۷۵.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۱۶.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۸۸.    
۲۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۸۹.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۷۵.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۴۴۲.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۱۳.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۵۷.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۱۷.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شُعَیب»، ج۲، ص۴۹۴.    






جعبه ابزار