شهر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَهْر (به فتح شین و سکون هاء)، از
واژگان قرآن کریم و به معنای ماه است.
مشتقات
شَهْر که در آیات قرآن آمده عبارتند از
اَشْهُرٌ (به سکون شین و ضم هاء) به معهنای ماهها،
شَهْراً ( به فتح شین و سکون هاء) به معنای ماه،
الشُّهُورِ (به ضم شین و هاء ) به معنای ماهها است.
شَهْر به معنای ماه است.
و آن با رؤیت
هلال شروع شده و با رؤیت مجدد منقضی می‌شود.
و اصل آن چنانکه در
مجمع البیان فرموده به معنی ظهور است.
علت این تسمیه آن است که با رؤیت هلال داخل شدن ماه آشکار می‌شود.
به مواردی از
شَهْر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً) یعنی «حمل و از شیر باز شدن
انسان سی ماه است.»
جمع قلّه شهر، اشهر و
جمع کثرت آن شهور است،
(الْحَجُ اَشْهُرٌمَعْلُوماتٌ) (حجّ، در ماههاى معينى است.)
(اِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِعِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْاَرْضَ) (تعداد ماهها نزد خداوند در كتاب آفرينش الهى، از آن روز كه آسمانها و زمين را آفريده، دوازده ماه است.)
این آیه روشن می‌کند که
خداوند خود چنین اراده فرموده که از روز خلقت آسمانها و زمین، ماه‌های تمام کننده سال دوازده باشد. مراد از کتاب شاید کتاب تکوین و دنیا و شاید
لوح محفوظ باشد.
در آیه:
(فَاِذَا انْسَلَخَ الْاَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ) (و هنگامى كه ماههاى حرام پايان گرفت،
مشرکان را هرجا يافتيد به
قتل برسانيد.)
(الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ) (ماه حرام، در برابر ماه حرام. اگر آنها، احترام آن را شكستند، شما نيز مى‌توانيد مقابله به مثل كنيد.)
(یَسْئَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فِیهِ)(از تو، درباره جنگ كردن در ماه حرام، سؤال مى‌كنند؛ بگو: «جنگ در آن، گناهى بزرگ است.)
راجع به
ماه‌های حرام و احکام آنها، همچنین سه آیه بالا به «حرام» رجوع شود.
(و باد را براى سليمان مسخّر ساختيم كه صبحگاهان مسير يك ماه را مى‌پيمود و عصرگاهان مسير يك ماه را.)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «شهر»، ج۴، ص۸۶-۸۷.
