شهادت حال

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

شهادت حال، به‌معنای قرینه حالیه بر صدق خطیب و نافع در اقناع مخاطب است.

---

نصرت که یکی از اعوان خطابه است به شهادت حال و شهادت قول تقسیم می‌شود. شهادت حال به قرینه حالیه‌ای گفته می‌شود که بر خلاف استدراجات، بدون حیله و صناعت است و به طور مستقیم در اقناع و راضی‌ کردن مخاطب نقش دارد.

---

شهادت حال دو صورت دارد: شهادت حال به حسب گوینده و شهادت حال به حسب گفتار. مراد از شهادت حال به حسب گوینده و خطیب، قراین و شواهدی است در شخص خطیب که صدق گفتار او را تایید و تصدیق می‌کند؛ مثلاً:
۱. خطیب در بین مردم به عنوان کسی شناخته شود که دارای فضایل و کمالاتی از قبیل: صداقت و امانتداری و… است.
۲. به اموری مشهور باشد که مایه احترام و اعجاب آنان است؛ مانند اینکه از سخنرانان معروف روزگار و یا در شجاعت کم‌نظیر و یا از رجال سیاسی و… باشد.
۳. در هنگام سخنرانی، آثار و نشانه‌های صدق گفتار و ایمان به سخن در وجود او محسوس باشد؛ مانند اینکه وقتی در مقام بشارت بر می‌آید نشانه‌های شادمانی همه چهره او را فرا می‌گیرد.
مراد از شهادت حال به حسب گفتار این است که خطیب در مقام خطابه سخنی را می‌گوید و بر آن سوگند هم یاد می‌کند که مطلب همین است و جز این نیست و یا می‌گوید من عهد می‌بندم که مطلب غیر از آنچه بیان کردم نباشد و….

---

محقق طوسی در اساس الاقتباس می‌گوید: «شهادت حال یا حالی است که به عقل ادراک شود؛ مانند: فضیلت قائل، و شهرت او به صدق و تمیز و اعتماد، یا حالی است که به حس ادراک شود و آن یا به حسب قولی باشد؛ مانند: تحدی، سوگند و عهد. تحدی چنان است که پیغمبر در ایراد معجزه از منکرها معارضه بخواهد تا اگر عاجز شد باعث شود که او را تصدیق کند… و یا به حسب امری دیگر است و آن امارات است؛ مانند: هیئت مسرور، نسبت به مبشر و هیئت خائف نسبت به منذر».

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---