شناسایی حکومت‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شناسایی حکومت‌ها به معنای قرار گرفتن یک کشور به‌عنوان یک حاکمیت دارای
حق مستقل، در صحنه‌ی
جامعه بین المللی می‌باشد. زیرا همه‌ی کشورهای مستقل، دارای حق حاکمیت مساوی هستند. لذا برای آنکه کشوری که دارای حق حاکمیت مستقل بوده، و از چنین حقی در صحنه بین المللی برخوردار باشد باید مورد شناسایی جامعه بین المللی و یا لااقل، یک کشور که مهمترین آنها همسایگان باشند، قرار گیرد. از این جهت شاید بتوان گفت شناسایی اولین گام لازم برای تحقق
هویت حقوقی است. نوشتار حاضر ضمن تبیین مفهومی این موضوع به ماهیت و آثار، شرایط، انواع شناسایی و... می‌پردازد.
شناسایی، یکی از مباحث حقوق بین‌الملل است که در دو مورد کاربرد دارد:
۱) ایجاد دولت جدید.
۲) تشکیل حکومت جدید.
دولت‌های جدید، واحدهای سیاسی مستقلی هستند که به تازگی در جامعۀ بین‌المللی ظاهر شده‌اند. این دولت‌ها عموماً از طریق حرکت‌های آزادی بخش ملی یا از طریق تجزیۀ امپراطوری‌های بزرگ به‌وجود می‌آیند. این دولت‌ها در صحنه‌های بین‌المللی محتاج به رسمیت شناختن توسط دولت‌های دیگر می‌باشند؛ ولی دولت‌های دیگر در مورد شناسایی یا عدم شناسایی این دولت‌ها مختارند.
شناسایی عملی است که به‌موجب آن دولت‌های قدیمی وجود یک جامعۀ سیاسی جدید و مستقل را که قادر به رعایت
حقوق بین‌الملل است، در سرزمین معینی تصدیق و تایید می‌کنند و در نتیجه ارادۀ خود را دایر بر شناسایی آن به عنوان عضو جامعۀ بین‌المللی اعلام می‌دارند.
در مورد اینکه آیا شناسایی دولت‌ها و حکومت‌ها موجب اعطاء شخصیت بین‌المللی به آنها است یا اینکه بمنزلۀ آن است که این دولت‌ها و حکومت‌ها از قبل وجود داشته‌اند و شناسایی موجب تائید آن‌هاست، دو نظریه وجود دارد:
نظریه اول: که نظریه تاسیسی و ایجادی است، شناسایی را وسیلۀ اعطاء موجودیت و شخصیت بین‌المللی به دولت‌ها و حکومت‌ها می‌داند.
نظربه دوم: نظریۀ اعلامی است و شناسایی را بمنزلۀ اعلام موجودیت دولت‌ها و حکومت‌ها می‌داند و این نظریه امروزه پذیرفته شده است.
۱)
استقلال: استقلال یک دولت شرط اساسی برای شناسایی آن توسط دولت‌های دیگر است. به عنوان مثال: ادعای شورشیان مبنی بر ایجاد دولت جدید، قابل تایید نمی‌باشد چراکه باید هم از دولت اصلی و هم از سایر دولت‌ها مستقل باشند. به همین دلیل استقلال
سوریه و
فلسطین و
عراق از
امپراطوری عثمانی موجب شناسائی آنها نشد. چرا که سرزمین‌های مزبور بلافاصله تحت کنترل دولت‌های دیگر یعنی
فرانسه و
انگلیس درآمده بودند.
۲)
ثبات داخلی: برای شناسایی یک دولت جدید، ثبات داخلی آن نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و در این امر استحکام دولت جدید و اعتماد مردم به این دولت نقش بسزایی دارد. عدم شناسایی
کوبا توسط آمریکا به‌همین دلیل بود.
۳) قلمرو مشخص: سومین عنصر مهم برای شناسایی دولت‌ها، سرزمین معین است که تحت کنترل دولت جدید باشد.
۱)
شناسایی صریح: که به طور صریح و علنی ضمن تنظیم یک سند رسمی مثل
اعلامیه با
معاهده خاص انجام می‌پذیرد. این نوع شناسایی می‌تواند به‌صورت فردی و یا جمعی انجام پذیرد.
۲)
شناسایی ضمنی: این نوع شناسایی به صورت ضمنی و با برقراری
روابط سیاسی و
کنسولی و با روابط دیپلماتیک انجام می‌پذیرد.
شناسایی ضمنی حتی می‌تواند توسط حاضر شدن در میدان مسابقات ورزشی انجام پذیرد. به‌همین دلیل ورزشکاران کشور ما حاضر به انجام مسابقات با ورزشکاران
اسرائیلی نیستند. چرا که ما اسرائیل را برسمیت نشناخته در حقیقت آنرا مورد شناسایی قرار نداده‌ایم.
هر دولتی که ایجاد می‌شود حق تشکیل یک حکومت را نیز دارد و حکومت مزبور نماینده آن دولت در روابط بین‌المللی است. تغییر ترکیب و شکل حکومت‌ها ارتباطی با دولت نداشته و بر شخصیت بین‌المللی دولت تاثیر نمی‌گذارد مثل جانشینی حکومت جمهوری‌خواه به جای حکومت و دمکرات‌ها در آمریکا؛ ولی در موارد
کودتا و
انقلاب در حکومت‌ها، مساله تفاوت می‌کند و شناسایی حکومت‌ها در این موارد مطرح می‌شود.
۱)
مشروعیت منشا پیدایش حکومت جدید.
۲) شیوه تغییر و تحول انقلابی؛ که اگر انقلاب همراه با
خشونت و فجایع زیادی باشد، شناسایی این حکومت‌ها با موانعی روبروست.
۳) تمایل حکومت جدید در انجام تعهدات بین‌المللی خود.
۴) موثر بودن یا واقعی بودن قدرت حکومت جدید. که این قدرت با
سلطۀ کامل بر کل کشورها عملی می‌شود.
۱)
شناسایی دوژوره یا قانونی: این نوع شناسایی در موردی است که دولت شناسنده، وضعیت دولت مورد شناسایی را از هر حیث قانونی و واجد شرایط شناسایی می‌داند.
۲)
شناسایی دو فاکتو یا عملی: این شناسایی در مورد کشورهایی است که شرایط قانونی آنها مورد تردید است و فقط وجود شکلی دولت یا حکومت جدید مورد شناسایی قرار می‌گیرد.
۱- موسی‌زاده، رضا، بایسته‌های حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، میزان، ۱۳۸۰، چاپ اول، ص۶۰-۵۴.
۲- ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، گنج دانش، ۱۳۸۲، چاپ هجدهم، ص۱۹۰.
۳- ابراهیم، محمد، سید علیرضا حسینی، اسلام و حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، سمت، ۱۳۷۹، جاول، ص۳۹۶.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شناسایی حکومت‌ها»، تاریخ بازیابی:۱۳۹۹/۱۲/۲۴.
