• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شرح اقسرایی‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«شرح اقسرایی» تالیف جمال الدین اقسرایی (که گاهی به او اقصرایی نیز می‌گویند) از معروف‌ترین و معتبرترین شروح بر کتاب « الموجز فی الطب » ابن نفیس اندلسی است. این اثر با نام «حل الموجز» نیز خوانده شده و به زبان عربی به رشته تحریر درآمده است.



وی درباره انگیزه اش از نگارش این اثر چنین گفته است: «از جمله کتاب‌هایی که آن را مطالعه نمودم کتاب الموجز ابن نفیس قرشی بود که پس از مطالعه آن خواستم شرحی برای آن بنویسم تا طلاب از آن فائده ببرند و ثوابی نیز به من برسد. در نگارش این اثر از کتب معتبر همانند قانون ، کامل، حاوی و نگاشته‌های حکیم نجیب الدین سمرقندی استفاده نمودم و آن را حل الموجز نامیدم.».
[۱] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۸.



کتاب به تبع متن الموجز در دو جزء و چهار بخش یا چهار فن به رشته تحریر درآمده است:
بخش اول: قواعد علمی و عملی طب به صورت کلی.
بخش دوم: ادویه و اغذیه مفرده و نیز مرکبه (قرابادین).
بخش سوم: امراض مختص به هر عضوی و بیان اسباب، علائم و درمان آنها.
بخش چهارم: امراض غیرمختص به عضوی خاص و بیان اسباب و علائم و درمان آنها.
این شرح به شیوه «قال، اقول» نگارش شده است یعنی اقسرایی ابتدا تکه‌ای از کتاب الموجز را نقل می‌کند، آنگاه به شرح آن تکه می‌پردازد.


حل الموجز که بعضی آن را بهترین شرح الموجز دانسته‌اند با قلمی روان و به دور از اغلاق و پیچیدگی نگارش شده و کسانی که با زبان عربی آشنایی دارند به راحتی می‌توانند از این شرح بهره مند شوند.
از سوی دیگر این کتاب تنها شرح الفاظ و عبارات ابن نفیس نیست، بلکه مؤلف مطالب علمی فراوانی را در شرح آن نگاشته است؛ مطالبی که بیشتر برگرفته از کتب معتبر علمی است.
وی در این اثر به گفته‌های فخر رازی
[۲] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۵.
،ابن سینا
[۳] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۶.
[۴] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۵.
[۵] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۳۰.
[۶] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۳۹.
، داود انطاکی
[۷] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۷.
،جالینوس
[۸] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱.
[۹] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۴۰.
[۱۰] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۵۹.
،سمرقندی
[۱۱] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۳.
[۱۲] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱۰.
،مروفس
[۱۳] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱۶.
،دیسیقوریدوس
[۱۴] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۳.
و بسیاری دیگر از افراد استناد کرده است.
در این میان گاه شارح تکه‌ای را هم شرح نمی‌دهد و آن را واضح و بی نیاز از شرح معرفی می‌کند.
[۱۵] شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۸-۲۱۳.
.


کتاب شرح اقسرایی به صورت سنگی در سال ۱۹۰۱ م در دو جزء منتشر شده است. افست این اثر را مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی،طب اسلامی و مکمل دانشگاه ایران با دیباچه‌ای به قلم آقای دکتر محمد مهدی اصفهانی در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ ش منتشر شده است.


۱. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۸.
۲. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۵.
۳. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۶.
۴. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۵.
۵. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۳۰.
۶. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۳۹.
۷. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۱۷.
۸. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱.
۹. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۴۰.
۱۰. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۵۹.
۱۱. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۳.
۱۲. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱۰.
۱۳. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۱۶.
۱۴. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۳.
۱۵. شرح اقسرایی،اندلسی، ص۲۰۸-۲۱۳.



نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.



جعبه ابزار