• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شحّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شُحّ (به ضم شین و تشدید حاء) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای بخل و حرص است که حضرت علی (علیه‌السلام) درباره فدک و غصب آن و ... از این واژه استفاده نموده است.



شُحّ به معنای بخل و حرص آمده است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص فدک و غصب آن به عثمان بن حنیف نوشته: ««بَلَی! کَانَتْ فِی أَیْدِینَا فَدَکٌ مِنْ کُلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ فَشَحَّتْ عَلَیْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ آخَرِینَ وَ نِعْمَ الْحَکَمُ اللَّهُ»؛ بلی از آنچه آسمان سایه‌ انداخته فقط فدک در دست ما بود حریص شد بر آن قلوب قومی (غصب کنندگان) و سخاوت‌مندانه گذشت از آن قلوب دیگران (اهل بیت علیهم‌السلام) خدا بهترین داور است.»
• همچنین امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلافت غصب شده‌اش نیز فرموده است: ««فَإِنَّهَا کَانَتْ أَثَرَهً شَحَّتْ عَلَیْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ آخَرِینَ وَ الْحَکَمُ»؛ بدين‌جهت بود كه عده‌اى بر اثر خودخواهى و انحصار طلبى ناشى از جاذبه‌هاى خلافت، به ديگران بخل ورزيدند، و (با نداشتن شايستگى، حق ما را غصب كردند) و گروهى ديگر (اشاره به خود حضرت و بنی‌هاشم است) با سخاوت از آن چشم پوشيدند.»
• «تشاحّ» بین الاثنین است یعنی بخل ورزیدن بعضی بر بعضی، که امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف اهل دنیا فرمودند: ««ازدَحَمُوا عَلَی الحُطَامِ وَ تَشَاحّوا عَلَی الحَرَامِ وَ رُفِعَ لَهُم عَلَمُ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ فَصَرَفُوا عَنِ الْجَنَّهِ وُجُوهَهُمْ»؛ بر متاع دنیا ازدحام کردند و بر حرام بر یکدیگر حرص می‌ورزیدند، علامت بهشت و جهنم از آنها برداشته شد، از بهشت روی برگرداندند.»
• «شحاحة» بخل و حرص ««شحاحة بلهوه و لعبه»» «شحاح و شحیح» بخیل و حریص.


این واژه هشت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۴۶.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۴۴۶.    
۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱۷، نامه۴۵.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۱، خطبه۱۶۲.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین (علیه‌السّلام)، ج۶، ص۲۸۵.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۱، خطبه۱۴۴.    
۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه۲۲۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شحح»، ج۲، ص۵۸۳.    






جعبه ابزار