• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سیدعبدالوهاب بن محمدرحیم موسوی اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


سیدعبدالوهاب بن محمدرحیم موسوی اصفهانی، از شعرای اصفهان در قرن ۱۲ هجری بوده است.


سیّدعبدالوهاب موسوی اصفهانی متخلّص به «نشاط» فرزند میرزا محمّدرحیم کلانتر بن میرزا عبدالباقی بن میرزا محمّدرحیم حکیم باشی، شاعر ادیب، حکیم عارف فاضل، در سال ۱۱۷۵ق در اصفهان متولّد و در این شهر علم و ادب آموخته و در سال ۱۲۱۸ق به تهران رفت و مورد توجّه فتحعلی شاه واقع شد و جهت او مدایح و قصایدی گفته و به سمت ریاست دیوان رسایل دربار قاجار منصوب شد.

نوشتن مراسلات و فرامین شاه و رتق و فتق امور اداری با او بود لذا شاه به او لقب «معتمدالدّوله» داد. نشاط نخستین وزیر خارجه در تاریخ ایران شمرده می‌شود.

او دارای قریحه و استعداد سرشار، و در حکمت ریاضی و علوم ادبی عدیم المثال بوده است. شاعری نیک محضر و عارفی خوش مشرب و حکیمی نکته سنج بود.

در بخشندگی و سخاوت بی‌نظیر بود و بارها اموال خود را وقف نیازمندان و فضلاء و ادباء نمود. و به تربیت و پرورش صاحبان استعداد و اهل فضل اهتمام داشت و اشخاصی چون سیدحسین مجمر زواره‌ای به واسطه او به دربار راه یافته و منظور نظر فتحعلی شاه واقع شدند.

وی در نهضت ادبی ایران (بازگشت ادبی) سهم به سزائی دارد. در نظم و نثر به شیوه قدماء استاد است و در قصیده و غزل توانا. و در نظم و نثر به عربی و فارسی و ترکی قادر بوده و اقسام خطوط را نیکو می‌نوشته و به خصوص در خط شکسته مقام استادی داشته است. این شعر از اوست:

"طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد ••• در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد"
"اختران فلکی را اثری در ما نیست ••• حذر از گردش چشم سیهی باید کرد"
"شب که خورشید جهانتاب نهان از نظر است ••• قطع این مرحله با نور مهی باید کرد".

نشاط سرانجام در دوشنبه ۵ ذی‌الحجه ۱۲۴۴ق در طهران به مرض سل وفات یافته و در نجف مدفون شد. از نشاط فرزندانی (از جمله عبدالباقی و عبدالکریم) به جای ماند که در تهران ساکن بوده‌اند. «مصنف قاجار» در تاریخ وفاتش گوید:

«از قلب جهان نشاط رفته»
[۱] شیرازی، علی‌اکبر، تذکره دلگشا، ص۴۹۱-۴۹۲.
[۲] هدایت، رضاقلی‌خان، تذکره مجمع الفصحاء، ج۶، ص۱۰۵۴-۱۰۵۵.
[۳] هدایت، رضا قلی‌خان، ریاض العارفین، ص۵۲۹.
[۴] معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم آلاثار، ج۴، ص۱۲۰۸.
[۵] شیرازی، محمدمعصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۶.
[۶] حبیب‌آبادی، پرویزبیگی، تذکره حدیقه الشعراء، ج۳، ص۱۸۷۱.
[۷] محمود میرزا قاجار، تذکره سفینه المحمود، ص۴۹.
[۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۶، ص۱۷۵-۱۷۶.
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۱۸۹.    
[۱۰] بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۲، ص۴۱۸-۴۱۹.
[۱۱] اته، هرمان، تاریخ ادبیّات در ایران، ص۲۰۱.
[۱۲] مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج۲، ص۸۰۰-۸۰۱.


کتب زیر از تالیفات اوست:

۱. «دیوان اشعار»؛ که به چاپ رسیده و نسخه خطی آن در کتابخانه فاضل خوانساری در خوانسار و کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی در قم و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است.
[۱۳] فهرست عکسی مرکز احیاء، ج۱، ص۴۰۵.
[۱۴] حسینی، سیداحمد، فهرست خطی احیاء، ج۵، ص۵۷.
[۱۵] دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج۱۶، ص۱۸.

۲. «گنجینه»؛ که مجموعه آثار نظم و نثر اوست و در پنج درج می‌باشد که بارها چاپ شده است. نسخه خطی آن در کتابخانه دائره المعارف بزرگ اسلامی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و برخی از کتابخانه‌ها موجود است.
[۱۶] مجلّه پیام بهارستان، شماره ۳۰، آذرماه ۱۳۸۲، ص۷۷.
[۱۷] فهرست عکسی دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۳۳۳.

۳. «ساقی نامه»؛
۴. «کتابی به سبک گلستان»؛
۵. «مراسلات و منشآت و مناجات»؛ که به سبک نوشته‌های درباری است. قسمتی از آن به طبع رسیده و قسمتی در بایگانی وزارت خارجه برخی کشورها موجود است. در کتابخانه آیت‌اللّه مرعشی نجفی نسخه‌ای از منشآت که مشتمل بر دُرج پنجم «گنجینه» و منشآتی از قائم مقام فراهانی است به شماره ۱/۱۱۸۴۸ موجود است.
[۱۸] حسینی اشکوری، سیداحمد، فهرست مرعشی، ج۳۰، ص۱۰۴.


۱. ↑ شیرازی، علی‌اکبر، تذکره دلگشا، ص۴۹۱-۴۹۲.
۲. ↑ هدایت، رضاقلی‌خان، تذکره مجمع الفصحاء، ج۶، ص۱۰۵۴-۱۰۵۵.
۳. ↑ هدایت، رضا قلی‌خان، ریاض العارفین، ص۵۲۹.
۴. ↑ معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم آلاثار، ج۴، ص۱۲۰۸.
۵. ↑ شیرازی، محمدمعصوم، طرائق الحقائق، ج۳، ص۲۷۴-۲۷۶.
۶. ↑ حبیب‌آبادی، پرویزبیگی، تذکره حدیقه الشعراء، ج۳، ص۱۸۷۱.
۷. ↑ محمود میرزا قاجار، تذکره سفینه المحمود، ص۴۹.
۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب، ج۶، ص۱۷۵-۱۷۶.
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعه الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۱۸۹.    
۱۰. ↑ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج۲، ص۴۱۸-۴۱۹.
۱۱. ↑ اته، هرمان، تاریخ ادبیّات در ایران، ص۲۰۱.
۱۲. ↑ مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج۲، ص۸۰۰-۸۰۱.
۱۳. ↑ فهرست عکسی مرکز احیاء، ج۱، ص۴۰۵.
۱۴. ↑ حسینی، سیداحمد، فهرست خطی احیاء، ج۵، ص۵۷.
۱۵. ↑ دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج۱۶، ص۱۸.
۱۶. ↑ مجلّه پیام بهارستان، شماره ۳۰، آذرماه ۱۳۸۲، ص۷۷.
۱۷. ↑ فهرست عکسی دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۳۳۳.
۱۸. ↑ حسینی اشکوری، سیداحمد، فهرست مرعشی، ج۳۰، ص۱۰۴.


مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۴۰۱.    


رده‌های این صفحه : سادات اصفهان قرن 12 (قمری) | شعرای اصفهان قرن 12 (قمری) | شعرای ایران قرن 12 (قمری) | مدفونان در نجف | نویسندگان اصفهان سده دوازدهم (قمری) | نویسندگان ایران سده دوازدهم(قمری)
جعبه ابزار