سیدابوالفضل زنجانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حاج سیدابوالفضل زنجانی، از علمای آگاه و مبارز
ایران در
قرن چهاردهم هجری می‌باشد..
وی در ۱۲۷۹ در
شهر زنجان متولد گردید. پدرش حاج سید محمد موسوی زنجانی از مجتهدان معروف عصر خود و از شاگردان
میرزای شیرازی بود.
زنجانی دروس مقدماتی و حوزوی را نزد
پدر خود و برخی از استادان
حوزه علمیه زنجان خواند.
استعداد و علاقه‌مندی به
آموزش علوم و
معارف اسلامی موجب
عزیمت وی در ۱۳۰۵ ش به
اعتاب مقدسه گردید. استادانش عبارت بودند از آیات:
میرزا محمد حسین نائینی،
آقا سید ابوالحسن اصفهانی و حاج
شیخ محمدحسن نجفی که وی در ۱۳۱۰ ش موفق به اخذ درجه
اجتهاد از آنان شد. نظر به مراتب علمی وی، نائینی او را به اقامت و تدریس در
حوزه نجف تشویق می‌نمود ولی با توجه به تمایل پدرش، به زنجان مراجعت کرد (۱۳۱۱ش) و در حوزه علمیه آن شهر به تدریس پرداخت.
زنجانی برای تدریس و نیز استفاده از درس حاج
شیخ عبدالکریم حائری عازم
قم گردید (۱۳۱۳) ولی به
دلیل ناخوشی و بستری شدن
پدر به زنجان مراجعت نمود و تا ۱۳۲۶ در این شهر به تدریس و ترویج مشغول بود و در خلال آن به فعالیت های اجتماعی و عام المنفعه نظیر تأسیس صندوق عانه و نظارت بر توزیع کالاهای جیره‌بندی شده در
زمان جنگ جهانی دوم و
اشغال ایران، اقدام نمود.
در طول تسلط
فرقه دموکرات آذربایجان در زنجان و گرایش‌های
ضد دینی آنها تا حد مقدور با آنان مقابله نموده و در شرایط سخت آن روز شجاعانه از تذکر مظالم و
انتقاد از حاکمان وقت خودداری نمی‌نمود. همزمان با اوج گرفتن
نهضت ملی شدن
صنعت نفت و حصول
اطمینان از
اصالت و هدف این
جنبش در تهران با آن همگام شد (۱۳۲۷-۱۳۳۲) و برای پیشرفت و رفع موانع و مشکلات آن در حدود امکانات به ترویج و یاری نهضت اقدام نمود. بروز اختلاف در رهبری نهضت ملی موجب نگراین شدید وی گردید و برای رفع اختلاف و سوء تفاهم بین جناح‌های مذهبی و ملی کوشش‌های زیادی مبذول داشت که به نتیجه نرسید و کودتای ۲۸
مرداد ۱۳۳۲ نقطه پایانی بر آن بود.
پس از این
کودتا که موجب تقویت جناح های ارتجاعی و استبدادی در حوزه‌های حکومتی گردید،فعالیت های اجتماعی آیت الله زنجانی معطوف به برقراری جلسات
تفسیر قرآن در منزل خود شد که گروهی از استادان دانشگاه و افراد تحصیلکرده و
روشنفکر در آن شرکت می نمودند. علاوه بر آن همکاری نزدیکی با ماهنامه
مکتب تشیع داشت و مقالاتی برای درج در آن تهیه می نمود.
با تشدید خودکامگی
محمدرضا شاه پس از ۱۳۴۲، دوره دیگری از فعالیت های اجتماعی وی پدید آمد. در این سال‌ها با گرفتار شدن و
محکومیت رهبران نهضت آزادی، به درخواست
آیت الله طالقانی سرپرستی
مسجد هدایت و اقامه
نماز و سخنرانی در آنجا را عهده‌دار شد که متعاقباً با تأسیس مسجد الجواد و
حسینیه ارشاد، به عنوان کانون فعالیتهای مذهبی و سیاسی موجب جذب جوانان و دانشجویان گردید. در این دوره با
آیت الله مطهری در تشویق گرایشات سیاسی مذهبی بخصوص در
نسل جوان همکاری موثری در این زمینه داشت. از جمله این همکاری ها تشکیل حساب بانکی مشترکی با
علامه طباطبایی و استاد مطهری در
اسفند ۱۳۴۸ به منظور کمک به مردم آواره
فلسطین بود.
با توجه به مخالفت هایی که از سوی برخی از کانون‌های وابسته به
حوزه علمیه و به تحریک
دولت وقت با مؤسسات مذکور به عمل می آمد، زنجانی با آشنایی و ارتباطی که از دوران تحصیل با مراجع مذهبی و بخصوص آیات:
میلانی و
شریعتمداری و علامه طباطبایی داشت به خنثی کردن تبلیغات سوء بخصوص در
مورد دکتر علی شریعتی نزد مراجع مذکور همت گماشت. علاوه بر این
موارد، به اقدامات و گرایش های ضد دینی و ضد ملی
حکومت پهلوی، با صدور اعلامیه به تنهایی و با امضای خود
اعتراض می‌نمود. به عنوان مثال از بیانیه‌های ایشان در مناسبت‌های نظیر الزام مردم ایران به عضویت در
حزب رستاخیز و تغییر تقویم رسمی کشور، می توان نام برد.
آیت الله زنجانی در ۴ مرداد ۱۳۷۱ دیده از جهان فروبست و بنا به
وصیت خود در
گورستان بهشت سکینه
کرج مدفون گردید.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «سیدابوالفضل زنجانی».
