سکونت در بیابان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فرزندان
حضرت ابراهیم و خاندان
حضرت یعقوب بیابان نشین بودند.
ابراهیم- علیه‌السّلام-
اسکان دهنده بعضی از فرزندان خود، در
بیابان بی
آب و
علف، نزدیک
خانه خدا بود:
ربنآ انی
اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم...« پروردگارا من (يكى از) فرزندانم را در دره‌اى بى‌كشت نزد خانه محترم تو سكونت دادم پروردگارا تا
نماز را به پا دارند پس دلهاى برخى از مردم را به سوى آنان گرايش ده و آنان را از محصولات (مورد نيازشان)روزى ده باشد كه سپاسگزارى كنند.»
«وادی» در لغت به معنای دامنه کوههای بزرگ است. که با قید «غیر ذی زرع» مفهوم بیابان استفاده می‌شود.
و مقصود از (غیر ذی زرع)، (غیر ذی مزروع) است، آن طور تعبیر کرد تا تاکید را برساند، و در نداشتن روییدنی
مبالغه نماید، چون جمله مذکور بطوری که گفته‌اند علاوه بر دلالت بر نبودن
زراعت این معنا را هم می‌رساند که زمین غیر ذی زرع اصلا شایستگی زراعت را ندارد، مثلا
شوره زار و یا
ریگزار است، و آن موادی که روییدنی‌ها در روییدن احتیاج دارند، را ندارد، به خلاف آن تعبیر دیگر که فقط نبودن
زرع را می‌رساند، و این نکته در جمله (قرآنا عربیا غیر ذی عوج : قرآنی عربی غیر معوج) نیز هست.
و اگر خانه را به
خدا نسبت داده از این باب است که خانه مزبور برای منظوری ساخته شده که جز برای
خدا صلاحیت ندارد، و آن
عبادت است. و مقصود از (محرم) بودن آن، همان حرمتی است که خداوند برای خانه
تشریع نموده. و ظرف مکان (عند بیتک المحرم) متعلق به جمله (
اسکنت) است.
هدف حضرت
ابراهیم - علیه‌السّلام- از
اسکان بعضی از فرزندان خود، در بیابان بی
آب و
علف اقامه
نماز بود :
ربنآ انی
اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوة... ...« پروردگارا من (يكى از) فرزندانم را در دره‌اى بى‌كشت نزد خانه محترم تو سكونت دادم پروردگارا تا نماز را به پا دارند پس دلهاى برخى از مردم را به سوى آنان گرايش ده و آنان را از محصولات (مورد نيازشان)روزى ده باشد كه سپاسگزارى كنند . »
اینکه گفته است : (ربنا لیقیموا الصلوه) غرض خود را از
اسکان اسماعیل و مادرش بیان می‌دارد که به انضمام جمله قبلیش : (بواد غیر ذی زرع)، و جمله‌ای که دنبال آن آورد و گفت : (فاجعل افئده من الناس تهوی الیهم و ارزقهم من الثمرات) این معنا را افاده می‌کند که اگر در میان نقاط مختلف زمین نقطه‌ای غیر قابل کشت و خالی از
امتعه زندگی - یعنی
آب گوارا و روییدنیهای سبز و خرم و درختان زیبا و هوای معتدل و خالی از مردم - را اختیار کرد، برای این بوده که ذریه اش در
عبادت خدا خالص باشند و امور دنیوی دلهایشان را مشغول نسازد.
حضرت یعقوب - علیه‌السّلام- و خاندان وی، پیش از آمدن به سرزمین
مصر بیابان نشین بودند:
... و جآء بکم من البدو...« و پدر و مادرش را به تخت برنشانيد و (همه آنان) پيش او به سجده درافتادند و (يوسف) گفت اى پدر اين است تعبير خواب پيشين من به يقين پروردگارم آن را راست گردانيد و به من احسان كرد آنگاه كه مرا از زندان خارج ساخت و شما را از بيابان (كنعان به مصر) باز آورد پس از آنكه شيطان ميان من و برادرانم را به هم زد بى گمان پروردگار من نسبت به آنچه بخواهد صاحب لطف است زيرا كه او داناى حكيم است.»
«البدو» به معنای صحرا و بیابان است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۳۸، برگرفته از مقاله «سکونت در بیابان ».
